«Мыек» төртәбез

Бакча җиләге утыртырга вакыт дип әйтмәкче идем, аптырамагыз. Бу эшне сентябрь урталарына кадәр эшләп өлгерергә кирәк.  Август аенда ук утыртып калдырсаң, җиләк үсентеләре кышка кадәр тамыр бикләп, чәчәк бөресе формалаштырып калдыра. Димәк, киләсе язда ук җиләк белән сыйлана аласыз.



Бакча җиләгенә дигән түтәлләрне алдан-алы казып куялар. Аны бик җентекләп чүп үләне тамырларыннан арындырырга кирәк. Черемәсен дә мулдан кертәләр. Ник дисәгез, җиләккә бу түтәлдә әле тагын дүрт ел «яшисе».
Аны утырту ысуллары күп. Шулай да урыныгыз җитәрлек булса, бер рәтле ысул куллану җайлырак. Рәттәге үсемлекләр арасын 20-30 см чамасы калдыралар. Тагын да ераграк утыртсагыз була. Ә рәтләр арасы киң булсын – 70-80 см чамасы. Ник болай киң кирәк дип аптырамагыз. Шушы түтәл җиләк өчен дүрт ел буе туклану урыны да, яңа үсентеләр үстерү урыны да.  Бер рәтле итеп утыртканда, җиләкне утавы да, төбен йомшартуы да, тукландыруы да җайлырак.
Үсемлекләрне утыртканда игътибарлы булыгыз: уртадагы үсү бөресе туфрак белән күмелеп калмасын. Мин үзем болай итм: бәләкәй көрәк (савок) белән чокырлар казыйм. Аңа бик мул итеп су сибәм, беп уч көл салам. Үсентене шушы чокырга җайлап утраштырып, як-ягян туфрак белән күмәм дә, үсентене бераз гына тартып, өскәрәк күтәрәм. Аннары түтәлне чабылшаг печән белән күмеп куям. Пычкы чүбе, салам белән күмсәң дә була. Болай мүлчәләү туфракның дымын саклый, үсентеләргә тамыр бикләве кулай була, кояш та пешерми.

Кара көзгә кергәч, үсентеләрне мул итеп пычкы чүбенә күмеп калдырырга кирәк. Кайсыбер елны кар тиз генә ятмый, җиләкләребез өшемәсен, дим.
Утырту өчен нинди «мыек» сайларга:
* ул «әнисенә» иң якын урнашканы булсын;
* үсентенең өч зур яфрагы булсын;
* уртадагы үсү бөресе нык булсын;
* тамыры 6 см чамасы булсын.

Бакча җиләген «мыектан» гына түгел, орлыктан да үстереп була. Дөрес, орлык әзерләү өчен инде быел соң, киләсе елны көтсәк кенә. Түтәлегездә иң беренче булып өлгергән җиләкләр арасыннан иң эресен, матурын сайлап, тәрәзә төбенә кертеп куегыз. Җиләк тәмам йомшаргач, орлыкларны чүпләп алып, яхшылап киптерәләр һәм кәгазьгә төреп саклыйлар. Җиләк орлыгы озак тишелә, шуңа күрә февральдә үк чәчәргә кирәк.