Өйдә берүзе

Баланы ничә яшьтән өйдә берүзен генә калдырырга ярый?
– Бу сорауга төгәл генә җавап бирү бик кыен, чөнки ата-аналар үзләре дә, балалар да бик төрле. Ул сезнең бу мәсьәләгә карата фикерегез ничек булуга, баланың шәхси үзенчәлекләренә, аның ни дәрәҗәдә мөстәкыйль икәнлегенә дә бәйле. Баланы ни сәбәпле үзен генә калдырырга теләвегез дә мөһим: биш минутка гына кибеткә чыгып керергә кирәкме, әллә берничә сәгатькә эшкә яки кунакка барасыгыз бармы? Әйе, океан артында законнар бик кырыс: алар баланы уникесе тулмыйча өйдә үзен генә калдыруны тыя. Безнең тормыш икенчерәк шул, үзләре дә эштән бушамаган дәү әти-дәү әниләр оныкларын карашырга җитешми. Шуңа да әти-әниләр балаларны мөстәкыйльлеккә бик иртә өйрәтергә мәҗбүр. Биш яше тулмыйча баланы өйдә караучысыз калдырырга ярамый. Бу яшьтә ул әле өлкәннәргә бик нык бәйләнгән. Аның аңы да үзенә куркыныч яныймы-юкмы икәнлеген аңларлык дәрәҗәдә түгел. Сез әйткәннәр балага ничек тәэсир итүгә дә күп нәрсә бәйле: «тәрәзәгә якын килмә, газ плитәсенә кагылма» диюгезне ул тыңлармы? Әмма бөтен очракта да баланы моңа алдан әзерләргә кирәк.
Бала үзе генә калырга әзерме-юкмы икәнен ничек белергә?
– Әгәр ул инде саннарны белә, аз булса да укый ала, ят һәм чит кешеләрне үзенекеләрдән аера, куркынычсызлык кагыйдәләре (ишек, розеткалар, газ плитәсе, башка техника) нигезләре белән таныш икән, аны өйдә үзен генә калдырырга мөмкин. Балалар бакчасында, мәктәптә калганда, әти-әнисе белән аерылуны ул ничек кичерә, берәр шөгыль табып, үзе генә күпме утыра ала – боларны да, һичшиксез, игътибарга алырга кирәк.
Өйдә үзен генә калдыру өчен алдан ук әзерләнү кирәкме?
– Әлбәттә, «өйдә берүзең» генә дигән ситуацияне бала белән уйнап карау кирәк. Аны үзен генә калдырырга бары тик шулай гына әзерләп була. Сез булмаганда (аның күз алдында тормаганда) ул үзен тыныч тотамы-юкмы, үзе генә нидер белән шөгыльләнә аламы-юкмы икәнен аңлагач кына, баланы берүзен калдырыгыз. «Мөстәкыйльлеккә» өйрәтер өчен Робинзон булып уйнап карагыз. Бала «утрауда» ялгызы калсын һәм үзенә берәр төрле шөгыль тапсын, ә сез бу вакыт почмак якта үз эшләрегез белән мәшгуль булыгыз. Иң мөһим моментларның берсе – телефоннан кулланырга өйрәтү. Сез янында юк чакта ни булмас? Көтелмәгән хәл килеп туганда аңа үзен ничек тотарга тиешлеген алдан сөйләшеп кую хәерлерәк.
Беренче тапкыр үзен генә күпмегә калдырырга?
– Моны белү өчен «әни китте» дигән бер тәҗрибә ясап карый аласыз. (Тик улыгыз яки кызыгыз «уйнарга» теләми икән, тәҗрибәне башка вакытка күчерегез. Югыйсә, аның өйдә үзе генә калудан бөтенләй курка торганга әйләнүе бар.) Балага иң яраткан уенчыкларын, китапларны бирегез һәм: «Мин биш минуттан кайтам!» – дип, ишекнең теге ягына чыгыгыз. Әмма ишек төбеннән беркая да китмичә тыңлап торыгыз: сезнең юклыкны искә төшермичә, үзе генә күпме тора алыр? Биш минут тора икән – бик әйбәт, көн саен шулай уйнап, бу вакытны егерме-кырык минутка кадәр җиткерегез. Аннан инде балагызны беразга үзен генә калдырып, тыныч күңел белән кирәк җирегезгә барып та килә алырсыз.
Еласа да калдырып китәргә ярыймы? Үзен генә калдырырга, бәлки шулай өйрәтергәдер?
– Елаган килеш баланы өйдә үзен генә калдырырга һич ярамый! Елый икән, димәк, сабый сезгә – олы кешегә үзен борчыган нәрсәнедер әйтергә, җиткерергә омтыла. Күз яшьле килеш ташлап китәсез икән, балада курку хисе, өлкәннәргә ышанмау барлыкка килергә мөмкин. Мондый чакта бала үзе генә калгач, берникадәр тынычлангач, әти-әнисе кушып киткәннәрнең нәкъ киресен эшләргә дә мөмкин.
Бәлки, аны үзең киткәндә йоклатып калдырыргадыр?
– Мин юкта ул берничек тә уянмаячак дип ышандырып әйтә алмагач, баланы йоклаган килеш калдырырга ярамый дип саныйм. Уянгач, өйдә үзе генә икәнен аңлагач, бала сезне эзли башлаячак – тәрәзәгә менәчәк, балконга чыгачак... Шулай да, китми чарагыз юк икән, өйдән чыгар алдыннан, бала керергә мөмкин булган барлык бүлмәләрдә дә утларны кабызып калдырырга онытмагыз.
Өйдә берьялгызы калгач үзен ничек тотарга икәнен өйрәткәндә, иң беренче чиратта, нәрсәләргә игътибар итәргә?
– Киткәндә, балага сәгать ничәдә кайтасыгызны әйтегез һәм, һичшиксез, биргән сүзегездә торыгыз. Әгәр тоткарланасыз икән, шылтыратып бу хакта аны кисәтегез. Бала, әлбәттә, ишеккә һәм тәрәзәләргә якын килмәскә, аларны ачарга ярамаганын белергә тиеш. Газ плитәсеннән нинди куркыныч янарга мөмкин икәнлеген дә аңларлык итеп төшендерегез.фото: pixabay.com
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Кар патшабикәсе Билгеләнгән вакытта кафеда иде инде кыз. Ишекне ачып керде дә, ярым буш залга күз йөртеп, үзенә кирәкле кешене эзләде. Гомерендә беренче күрүе булса да, ул аны әллә каян таныды. «Снежная королева!» – дигән уй сызылып үтте кабат. Ханбикәләрдәй затлы иде ханым.
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Салават Илсөянең гомерен коткарып калган Җырчы Илсөя Бәдретдинова Салаватка: «Минем гомеремне коткарып калучым», – ди. Болай әйтүенең сәбәбе белән кызыксындык.
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
Соңгы комментарийлар
-
25 февраль 2021 - 18:08Без имениУрыска кияъгщ чыкмаган инде ул , чыкса . ьщллщп тормас иде . Щнисе хат язган бит , алып кайтма авылга диеп . Димщк , рус егетенщ чыкмыйча , икенче берщъгщ , яратмаган кешесенщ чыккан кияъгщ дщ . Яратмаган кешесе булгач . улында яратмый инде , оныгында . Щ язылышы , чыннан да , килделе - киттеле . икенче тцрлерщк . матур итеп язарга була иде .Язмыш җиле
-
25 февраль 2021 - 05:31Без имениБик матур язылган. Нэжибэ апа шул. Э карт бик кызганыч. Ник балалары шулай михербансыз булган?!. Анлашылмый. Кузгэ яшьлэр килдеее.Тукталыш
-
24 февраль 2021 - 11:48Без имениХэзер шарлатаннар куп, элек настоящийлар булган«Фәрештәләр төшемдә дога өйрәтте»
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.