Мунча һәр чирдән дәва була аламы?

Их, мунча, мунча! Кай заманда кемнәрне генә кызыктырмаган син! Кешеләрнең йөзенә бер игътибар итегез әле: никадәр генә арыган яки берәр нәрсәгә игътибарын туплаган булмасын, мунча турында сүз чыгуга, аның ләззәте искә төшүдән һәркемнең йөзе яктырып китә.
Әлбәттә, мунчаны һәртөрле чирдән дәва дип уйлаучылар ялгыша. Мунча керергә ярамый торган кешеләр күп түгел. Бөтен авыруларның көчле чагында, хроник авырулар кискенләшкәндә, эндокардит, миокардит, перикардит кебек йөрәк чирләре булганда, бизгәк тотканда, аз канлылык, үпкә туберкулезы, бума зәхмәте, язва булганда, баш мие селкенгәндә, артериаль кан басымы күтәрелгәндә, фурункулез, цистит, артрит вакытында, урта колак ялкынсынганда, терәк-хәрәкәт аппараты канаганда һәм шешкәндә табиблар мунча керүдән тыялар. Ач карынга да, күп ашагач та мунчага барырга ярамый. Ашаганнан соң, бер-ике сәгать үткәч керү яхшы.
Парлы һәм коры һавалы (сауна) мунча да — бер дигән чистарыну, чыныгу чарасы: алар йөрәк-кан системасының функциональ мөмкинлеген арттыра, үзәк нерв системасына уңай йогынты ясый, җыеп әйткәндә, организм яшәреп киткәндәй була.
Мунча зыян түгел, файда китерсен дигәндә, билгеле бер режим үтәү мәслихәт. Тән температурасы югары булганда, нык арыганда, йөрәк авыртканда, тире чирләре нык азган чорда чабынуны онытып тору хәерлерәк.
Җәмәгать мунчаларында көн азагына дым арткан саен гигиена шартлары да начарая: һавада кислород кими, углекислота арта, уңай ионнар күбәя, шунлыктан һава җитмәүгә сизгер кешеләрнең хәле китүе ихтимал. Иң яхшысы — мунчага иртән — һава корырак, дымлылык азрак вакытта бару. “Җиңел пар белән” дип, юкка гына әйтмиләр ич. Коры пар җиңел була. Парлы мунчада һаваның оптималь температурасы 70-80 градус, чагыштырмача дымлылык — 60-80 процент. Саунада 80—100 градус һәм дымлылык — 5-15 процент.
Бөтен шартын җиренә җиткереп кергәндә, сөйлисе дә юк инде, мунча — гаҗәп ул! Аннан алына торган ләззәт тә, әйтик, безнең бабайлар алган ләззәттән һич ким түгел. Бер көнгә бөтен мәшәкатегезне онытып мунчага барыгыз әле. Валлаһи, үкенмәссез. Сез мунчадан көрлек хисе, әйбәт кәеф, сафлык, оптимизм алып чыгарсыз, үзегезне яшәреп киткәндәй тоярсыз. Шуннан соң сезнең янә мунча керәсегез килә башлар.
Сүз дә юк, мунча керү шәп нәрсә! Шул ук вакытта ваннада юыну һәм көндәлек душ коену да кеше өчен искиткеч файдалы.
Хөрмәтле ханымнар!
Яшермичә генә, кулыгызны йөрәккә куеп әйтегез эле, ял көнендә, өйдәгеләр каядыр китеп, ялгызыгыз калганда, сез нишлисез? Хәер, нинди җавап буласын алдан ук белеп торам. Тегесенә-монысына җитешим дип, эш казанына чумасыз, шулай бит? Аш пешерергә, кер юарга, җыештырырга, кибеткә барып килергә кирәк...
Чү, җитте, туктагыз! Шулай җан-фәрман дөнья артыннан куып, хатын-кыз икәнлегебезне тәмам онытабыз түгелме соң? Әйдәгез, кыска гына вакытны булса да, атнага бер тапкыр шәхсән үзебезгә багышлыйк. Мәсәлән, менә мондый курорт ясап алыйк.
Әйтик, сез өйдә үзегез генә калдыгыз, ди. Иң элек бүлмәгә күңелегезгә ошаган хушбуй яисә дезодорант сиптерегез, яраткан музыкагызны куегыз. Һәм хасиятләп хуш исле ванна әзерләгез. Аннары дөнья мәшәкатьләрен онытып, шул күбекле ваннага кереп чумыгыз. Егерме минут ләззәтләнеп юыныгыз. Аннан соң, салкынча душ коенып, матур йомшак халат киеп, башка чалма урап, йокы бүлмәсенә чыгыгыз. Тәрәзә пәрдәсен тартып, бүлмәдә ярым караңгылык ясагыз. Көзге каршына утырып, битегезгә кибәкле маска ягыгыз. Җиңелчә массаж ясап, крем сөртеп, аяк-кулларны тәртипкә китерегез. Күрегез дә торыгыз, бу рәхәтлекләрдән вакыт туктагандай булачак. Әйтерсең лә, тәрәз артында урам түгел, диңгез шаулый, ә бүлмәдә курорт...
Шулай сафланып һәм яшәреп, кухняга чыгыгыз. Нинди дә булса җиләк-җимеш яисә яшелчә согы эчегез. Әгәр кул астында алар булмаса, махсус чәй пешерегез. Чәйнең һәр йотымын ашыкмыйча гына, ләззәтләнеп эчегез. Инде йомшак ятакка ятып бераз изрәп алырга да була. Шулчак үзегезгә ургылып-ургылып яңа көч кергәнлеген тоярсыз. Акрын гына торып пәрдәләрне ачыгыз, бүлмәгә яңа күзлектән карагыз.
...Һәм менә ишектә кыңгырау яңгырый, балаларны җитәкләп ирегез кайтты. Сез аларны ай-кояштай балкып, сихри елмаеп каршылыйсыз. “Хәзер чәй куям”, — дип, кухняга ашыгасыз.
Әйе, кайвакыт гаиләгә, тулы аш табыны артында арыган хатынның моң-зарын ишетүгә караганда, әнә шулай көлеп торган әни янында гөрләшә-гөрләшә чәй эчү күпкә бәхетлерәк мизгелләр китерә...
Әлбәттә, мунчаны һәртөрле чирдән дәва дип уйлаучылар ялгыша. Мунча керергә ярамый торган кешеләр күп түгел. Бөтен авыруларның көчле чагында, хроник авырулар кискенләшкәндә, эндокардит, миокардит, перикардит кебек йөрәк чирләре булганда, бизгәк тотканда, аз канлылык, үпкә туберкулезы, бума зәхмәте, язва булганда, баш мие селкенгәндә, артериаль кан басымы күтәрелгәндә, фурункулез, цистит, артрит вакытында, урта колак ялкынсынганда, терәк-хәрәкәт аппараты канаганда һәм шешкәндә табиблар мунча керүдән тыялар. Ач карынга да, күп ашагач та мунчага барырга ярамый. Ашаганнан соң, бер-ике сәгать үткәч керү яхшы.
Парлы һәм коры һавалы (сауна) мунча да — бер дигән чистарыну, чыныгу чарасы: алар йөрәк-кан системасының функциональ мөмкинлеген арттыра, үзәк нерв системасына уңай йогынты ясый, җыеп әйткәндә, организм яшәреп киткәндәй була.
Мунча зыян түгел, файда китерсен дигәндә, билгеле бер режим үтәү мәслихәт. Тән температурасы югары булганда, нык арыганда, йөрәк авыртканда, тире чирләре нык азган чорда чабынуны онытып тору хәерлерәк.
Җәмәгать мунчаларында көн азагына дым арткан саен гигиена шартлары да начарая: һавада кислород кими, углекислота арта, уңай ионнар күбәя, шунлыктан һава җитмәүгә сизгер кешеләрнең хәле китүе ихтимал. Иң яхшысы — мунчага иртән — һава корырак, дымлылык азрак вакытта бару. “Җиңел пар белән” дип, юкка гына әйтмиләр ич. Коры пар җиңел була. Парлы мунчада һаваның оптималь температурасы 70-80 градус, чагыштырмача дымлылык — 60-80 процент. Саунада 80—100 градус һәм дымлылык — 5-15 процент.
Бөтен шартын җиренә җиткереп кергәндә, сөйлисе дә юк инде, мунча — гаҗәп ул! Аннан алына торган ләззәт тә, әйтик, безнең бабайлар алган ләззәттән һич ким түгел. Бер көнгә бөтен мәшәкатегезне онытып мунчага барыгыз әле. Валлаһи, үкенмәссез. Сез мунчадан көрлек хисе, әйбәт кәеф, сафлык, оптимизм алып чыгарсыз, үзегезне яшәреп киткәндәй тоярсыз. Шуннан соң сезнең янә мунча керәсегез килә башлар.
Сүз дә юк, мунча керү шәп нәрсә! Шул ук вакытта ваннада юыну һәм көндәлек душ коену да кеше өчен искиткеч файдалы.
Хөрмәтле ханымнар!
Яшермичә генә, кулыгызны йөрәккә куеп әйтегез эле, ял көнендә, өйдәгеләр каядыр китеп, ялгызыгыз калганда, сез нишлисез? Хәер, нинди җавап буласын алдан ук белеп торам. Тегесенә-монысына җитешим дип, эш казанына чумасыз, шулай бит? Аш пешерергә, кер юарга, җыештырырга, кибеткә барып килергә кирәк...
Чү, җитте, туктагыз! Шулай җан-фәрман дөнья артыннан куып, хатын-кыз икәнлегебезне тәмам онытабыз түгелме соң? Әйдәгез, кыска гына вакытны булса да, атнага бер тапкыр шәхсән үзебезгә багышлыйк. Мәсәлән, менә мондый курорт ясап алыйк.
Әйтик, сез өйдә үзегез генә калдыгыз, ди. Иң элек бүлмәгә күңелегезгә ошаган хушбуй яисә дезодорант сиптерегез, яраткан музыкагызны куегыз. Һәм хасиятләп хуш исле ванна әзерләгез. Аннары дөнья мәшәкатьләрен онытып, шул күбекле ваннага кереп чумыгыз. Егерме минут ләззәтләнеп юыныгыз. Аннан соң, салкынча душ коенып, матур йомшак халат киеп, башка чалма урап, йокы бүлмәсенә чыгыгыз. Тәрәзә пәрдәсен тартып, бүлмәдә ярым караңгылык ясагыз. Көзге каршына утырып, битегезгә кибәкле маска ягыгыз. Җиңелчә массаж ясап, крем сөртеп, аяк-кулларны тәртипкә китерегез. Күрегез дә торыгыз, бу рәхәтлекләрдән вакыт туктагандай булачак. Әйтерсең лә, тәрәз артында урам түгел, диңгез шаулый, ә бүлмәдә курорт...
Шулай сафланып һәм яшәреп, кухняга чыгыгыз. Нинди дә булса җиләк-җимеш яисә яшелчә согы эчегез. Әгәр кул астында алар булмаса, махсус чәй пешерегез. Чәйнең һәр йотымын ашыкмыйча гына, ләззәтләнеп эчегез. Инде йомшак ятакка ятып бераз изрәп алырга да була. Шулчак үзегезгә ургылып-ургылып яңа көч кергәнлеген тоярсыз. Акрын гына торып пәрдәләрне ачыгыз, бүлмәгә яңа күзлектән карагыз.
...Һәм менә ишектә кыңгырау яңгырый, балаларны җитәкләп ирегез кайтты. Сез аларны ай-кояштай балкып, сихри елмаеп каршылыйсыз. “Хәзер чәй куям”, — дип, кухняга ашыгасыз.
Әйе, кайвакыт гаиләгә, тулы аш табыны артында арыган хатынның моң-зарын ишетүгә караганда, әнә шулай көлеп торган әни янында гөрләшә-гөрләшә чәй эчү күпкә бәхетлерәк мизгелләр китерә...
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин... Сүземне ерактанрак башлыйм әле. Әти үлгәндә мин әле тумаган да булганмын – әни 7 айлык корсаклы килеш калган. Аңа бу вакытта нибары 21 яшь булган...
-
Ялгыз канат Ире чит хатынга чыгып китсә дә, йөрәк болай әрнемәс иде. Хыянәтен кичерә алмый, мендәр кочаклап елар да, мәхәббәтне нәфрәткә әйләндереп яшәр иде. Ә ул хатынына гына түгел, балаларына, әти-әниләренә, диненә, үзенә хыянәт итте. Миләүшә яшь көе ирсез калды.
-
Рәхмәт, әнием! Аның ирен үтереп ташладылар. Дөресрәге, үләр дәрәҗәгә җиткәнче кыйнап ыргыттылар... Аңсыз гәүдәсен өйләреннән ике йөз метрлар чамасы җирдә, барак кебек шыксыз йортларның пычрак ишегалдыннан таптылар...
-
Бар җылымны сиңа бирәм, әни... Әнигә бар җылыңны да, назыңны да, яратуыңны да бирәсең, чөнки ул әни, һәм башкача уйлау, яшәү мөмкин түгелдер... Ә үз әниең булмаса?! Кемгә бүләк итәргә? Сине ничек бар шулай кабул итә торган кем бар тагын?! Әни бар! Иремнең әнисе!
-
Менә шулай... Чәй кайнар суга эләгү белән куе булып чыга башлый. Буяу бит инде. Шайтан алгыры!..
Соңгы комментарийлар
-
24 июнь 2022 - 20:53Без имениГрей бабай ни русча, ни татарча сойли белми.Уфада – «ТМТV» татар музыкаль премиясе тапшыру тантанасы узды
-
22 июнь 2022 - 12:48Без имениМин эшлэп карадым. Йомырка салгач та пешеп китэ дэ, Сары таплы эремчек булды.Өй шатларында – сыр
-
16 июнь 2022 - 22:23Без имениБәхетле гаилә.СүбөханАЛЛАҺ!Кадерле,кирәкле,иманлы булып тигезлектә,чын ир--ат,гаилә тоткасы белән яшәп бетерергә насыйп булсын!Бик матур ярату,гаилә кору тарихы!Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин...
-
17 июнь 2022 - 23:08Без имениЭй кыланып та карый инде, гэлуш киеп чыкканчы, тусинка киеп чыксыннарУфада – «ТМТV» татар музыкаль премиясе тапшыру тантанасы узды
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.