​Кризис чоры

Әле генә биләүдә иде ул. Инде менә чыкты. Әле генә бишектә — кулда иде, кулдан да төште, кыюсыз гына беренче адымнарын атлады. Безнең өчен зур вакыйга! «Аяз тәпи китте!» — дип куанышабыз. Җитмәгән җире калмый, бер генә минутка да тик тормаган бәләкәчебезнең кулдагы чакларын кат-кат искә төшерербез әле.

Тәпи йөри башлаган нәни өчен бары да кызык. Юлында очраган һәр нәрсәгә исе китеп, кулына алып кат-кат әйләндереп карый, авызына кабып, тәмен барлый. Идәндәге гөлләрне җәһәт кенә барып аударып килә, шкаф ишекләрен ача-яба, үзенә бер мәлгә уен-шөгыль таба. Ләкин бу «эш» тә тиз туйдыра. Кыскасы, тиктормас оныкчыгым безне дә тик торгызмый. Аның артыннан күз-колак булмасаң, тагы биш минуттан нәрсә эшләячәген күз алдына китерүе дә кыен. «Ярамый!» дигәнебезне ул үзенчә аңлый. Күзебезгә карап, тагы шул ярамаган эшне эшләп куя. үзе көлә. Бала ул, гадәттә, елап «алдыра». Ә йөзеннән беркайчан да елмаю китмәгән минем көләч улым еламыйча да үзенекен итә.


Психологларның әйтүенә караганда, яше тулган балада кризис чоры башлана. Бу нидән гыйбарәт? Балада ул ни рәвешле чагыла? Мондый вакытта әти-әнигә үзләрен ничек тотарга?
Сорауларыбызга «Априори» бизнес психологиясе һәм социаль мөнәсәбәтләр үзәге җитәкчесе Айгөл Әхмәтҗанова җавап бирә.


Ишеткәнегез бардыр: бала көйсезләнә-тыңламый башласа, бар эшне үзенчә итсә, без — өлкәннәр — аның бу кыланышын кризис чоры белән бәйлибез. Ул өч-дүрт яшьтә дә, биш-алты яшьтә дә булырга мөмкин. Әмма бала кичергән иң беренче кризис — бер яшькәчә чагында, ягъни йөри, сөйләшә, «мин»леген белгертә башлагач… Дөрес, аның иртәрәк тә — ун айлык чагында да күзәтелүе ихтимал. Сез моны сизми калмассыз: улыгыз яисә кызыгыз мөстәкыйльлеккә омтыла. Йөреп киткән баланы, инде туктатам димә. Ул теләсә кая тыгыла, бертуктаусыз нидер вата-җимерә. Шулай итеп, үзенә билгесез дөньяны ача. Кайбер бала «ярамый» дигәнгә тәгәрәп китеп елый, истерикага да бирелә әле. Ашата башласаң, ашамый, киендерә башласаң, киендертми — киреләнү, елау аша характерын күрсәтә.


Күпвакыт аларны аңлап та булмый. Иркәли башласаң, карыша, ә шул ук вакытта әти-әни назыннан башка аңа начар да.

Бер яшькә җиткәндә, бала азрак йоклый, ашау-эчүгә дә мөнәсәбәт төрле баланың төрлечә. һәм ул һәрвакыт хәрәкәттә. Аңа берәүдән дә бәйле булмау бик ошый. Балагызның үзен болай тотуын нормаль күренеш дип кабул итегез. Бала шул рәвешле үз-үзен шәхес буларак расларга өйрәнә. Аны хуп-лагыз, кушылып уйнагыз, боерып сөйләшмәгез. һәрвакыт яратканыгызны белдереп-сиздереп торыгыз. Ватыла, җимерелә торган әйберләрне ераккарак алып куегыз.


Бер яшьлек баланың теле үзенчә ачыла һәм ул өлкәннәрнекеннән аерылып тора. Сүзләрне үзе уйлап таба һәм һәр нәрсәне үзенчә аңлый да. Һәм тагы бер нәрсәгә игътибар итегез: бу чорда баланы әнисен югалту куркынычы бер генә минутка да ташламый. Ул әнисе артыннан «койрык» булып тагылып йөри. Әгәр дә сезгә каядыр барырга кирәк икән, моны күрмәгәндә эшләргә яисә аңа: «Хәзер кайтам», — дип аңлатырга кирәк. Баланы берүзен генә ирексезләп бүлмәдә калдырмагыз. Куркудан анда невроз башлануы бар.

фото: http://pixabay.com

Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз


Ошый
Поделиться:
Комментарийлар (0)
Cимвол калды:
Хәзер укыйлар
  • Упкынга төшкәндә – 1 Биш ел буе балага уза алмаган хатынның ирен онытып, үзен генә кайгырткан, мендәргә капланып елаган чаклары күп булды. Узып та күтәрә алмаган ике баласын югалту ачысын да берүзе күтәрде. Аннары беренче кызлары туу шатлыгы ирнең эчеп йөрүен тагын икенче планга күчерде...
    7490
    0
    48
  • Җиңги Без – ишле гаилә. Әти үлгәч, әни сигез бала белән ялгыз калды. Шунда әни: «Унынчы кеше булып шушы өйгә киләсен беләме? Ашау-эчүнең дә такы-токы икәнен чамалыймы? Ике-өч ел башка чыга алмаганыгызны әйттеңме? Аерылып китеп кеше көлдермәссезме?» – дип сорауларын тезде генә. Соңыннан: «Белмим инде, улым, ул кыз йә бик тәүфыйклыдыр, йә бик тәүфыйксыздыр», – дип, сүзен түгәрәкләп куйды...
    2058
    2
    26
  • Упкынга төшкәндә - 2 Кызының чәч араларын иснәп башыннан үпте дә, урамга чыгып китте Айрат. Лапаска керде дә мәчеттә үк тыеп килгән күз яшьләренә ирек биреп рәхәтләнеп елады...
    3403
    1
    24
  • Әти кайтты Әти кайтты... 22 елдан соң... Киселгән икмәк ябышмый, диләр. Әти булгач, ябыша икән...
    4330
    1
    22
  • Ни өчен безнең өстәлдә тозлы кәбестә гел булырга тиеш? Рушания ханым Минсәгыйрова: «Безнең өстәлдән тозлы кәбестә беркайчан өзелеп торырга тиеш түгел», – ди. Ни өчен икәнен дә аңлата.
    6170
    1
    19
Реклама
Соңгы комментарийлар
  • 25 сентябрь 2023 - 07:55
    Без имени
    Бухать кыенлыкларга тузучелэр булмастыр дим Хэзер без рэхэткэ чыгып алмыйбыз аллахеа тапшырдык рэхмэт авторга
    Җиңги
  • 25 сентябрь 2023 - 09:09
    Без имени
    Безнен энидэ сугыш вакытында булган хэллэрне сойли тырган иде, бердэ онытылмый. Яшь кенэ кызлар бик, бик тузеп, тылдагы халык белэн бергэлэп фронт тотканнар. Жаннары Жэннэт бакчаларында булсын инде энилэребезнен💥💥💥
    Җиңги
  • 24 сентябрь 2023 - 17:38
    Без имени
    Никах ата-ана өстендә. А менә туй дигәне... Киленнең бик матур иттереп ясанып селфиларын, фотоларын тезэсе килэ икән, узе өчен узе тулэсен. Яшьләр хәзер мәнсез. Никах уткәргәнсез икән, туен кыз ата анасы әмәлләсен. Акча беркемдэ дэ артык тугел
    Никах акчасы – талаш акчасына әйләнә бугай
  • 23 сентябрь 2023 - 08:21
    Без имени
    Үзегез гаепле,нигә кыланырга иде. Малаегыз да тәрбиясез,әти әнигә шул сүзне әйтергә.
    Никах акчасы – талаш акчасына әйләнә бугай
  • 22 сентябрь 2023 - 10:57
    Без имени
    Искиткеч әйбәт,гыйбрәтле әсәр.Рәхмәт.
    Әни онытыламыни?!
Реклама
Якутия. Фоторепортаж
«Яңа бишек җыры» бәйгесе
Уфада матурлык һәм уңганлык конкурсы узды
«Балалы Солянка» балалар музыкаль премиясе
«Татар гаиләсе / килен-кайнана» бәйгесе җиңүчеләрен котлау тантанасы
«Татар мамык шәле» бренды нәрсә ул?
«Татар гаиләсе / үрнәк алыгыз»
«Азат хатын» күргәзмәсе – Кабан күле буенда
«Сөембикә»нең яңа саны һәм... балчык
Әлфия Миңнуллина: «Әни Казанга яланаяклы кыз булып килгән иде, яланаяк мәңгелеккә китеп бара...»