Куркыныч тәрәзә

Яшәргә дип туган, дөньяның ямен дә күрергә өлгермәгән балаңны югалтудан яки аның гомерлек гарип булып калуыннан да олырак хәсрәт юк әти-әни өчен. Беребез дә балаларыбызга начарлык теләми. Әмма бәла аяк астында гына. Җәй җитте исә, балалар белән бәйле бәла-казалар да арта. Алар велосипедлардан егылып имгәнәләр, үзләре генә су коенырга дип китеп, батучылары да була – болар инде зуррак балалар. Ләкин әнисенең итәгендәге сабыйларга да җәй көне зур куркыныч яный. Шәһәр җирендә куркынычның иң зуры – ачык тәрәзәләр. Җәй әле яртысына гына якынлашты, ләкин егерме бала инде егылып төшәргә өлгергән дә. Аның икесенең, кызганыч, гомерен саклап кала алмаганнар. Бу балалар начар гаиләләрдә үсүче, караучысыз балалар түгел. Татарстанда бала хокукларын яклау буенча вәкаләтле вәкил Гүзәл Удачина әйтүенчә, күбебез, бәла-каза минем белән булмас, мин баламны карыйм, сакланырга кирәклеген өйрәтәм, дип уйлый. Әмма бала бала инде. Тиктормаслык, кызыксынучанлык, әйләнә-тирәне өйрәнү аның табигатенә хас. Гүзәл ханым ата-аналарга «кул сузымы арасы» дигән кагыйдәне онытмаска куша. Мәктәпкәчә яшьтәге беле белән олы кеше арасындагы ераклык нибары кул сузымы кадәр генә булырга тиеш. Хәтта кухняга газны кысарга гына чыгып киткән арада да бәхетсезлек булырга мөмкин. Пластик тәрәзәләргә куелган чебен-черки сеткасы баланың авырлыгын тотып тору өчен көйләнмәгән. Ул – ышанычсыз. Бала тәрәзә төбенә менеп басып, сеткага таяна һәм күз ачып йомганчы аска мәтәлә. Исән калган очракта да, аның сәламәтлегенә төзәлмәслек авыр зыян килергә мөмкин һәм бу күп очракта шулай була да.
Татарстан республикасы балалар клиник хастаханәсенең Травматология һәм ортопедия бүлеге мөдире Алексей Глушков әнә шулай ди. Аның сүзләрендә, батутта сикерү, җәнлекләрне сыйпарга мөмкин булган зоопарклар, велосипед-самокатлар, монокөпчәкләр шулай ук балалар өчен куркыныч чыганаклары. Дөрес итеп егылырга өйрәтелмәгән баланы батутта сикертергә гомумән ярамый. «Егылып, нык итеп артына утыра икән, умыртка сөягенең компрессион сынуын көт тә тор. Ә бу – 2-3 атна бары тик чалкан ятып кына тору, аннары 6 айга кадәр каты корсет белән йөрү (бу вакытта утырырга ярамый), тагын алты ай ярымкаты корсеттан йөрү, аннары бер елга кадәр реабилитация дигән сүз», – ди ул.
Табиб фикеренчә, заманча велосипедлардан егылып алган имгәнүләр белән моннан 20-30 елгы сәпидләрдән егылганны шулай ук чагыштырып булмый. «Элеккеге сәпидләр нык итеп эшләнгән, рульләре физиологик дөрес, утыргычлары киңрәк итеп ясалганга, алардан егылган бала зур имгәнүләрсез генә котыла иде, – ди ул. – Ә хәзерге велосипедларның рульләре туры, төрле якка чыгып торган рычаглары бар, көпчәкләре каплаусыз, утыргычлары тар, шуңа да балалар, егылып, сәламәтлекләренә зур зыян килә».
Республика балалар клиник хастаханәсенең психологик хезмәте бүлеге мөдире Лилия Горохова белдерүенчә, баланы куркыныч турында кисәтү генә җитми. «Минем балам беркайчан да тәрәзә төбенә менми, дип җавап бирә әти-әниләр, – ди ул. – Әйе, моңа кадәр менмәскә, ә беркөнне тотарга да менәргә мөмкин. Чөнки балаларда әйләнә-тирәне өйрәнү ихтыяҗы бар. Тәрәзәгә килгән кошка алданып та менәргә мөмкин ул, урамдагы тавышка кызыксынып та. Сабый балаларны 9-10 яшьлек өлкән абый-апасына ышанып калдырып китү дә дөрес түгел. Баланың үз гамәлләренең нәтиҗәсен алдан фаразлый алу өчен җавап бирү сәләте күпкә соң – баш миенең маңгай өлеше җитлегеп беткәч кенә барлыкка килә. Элек аны 14 яшькә өлгереп җитә диләр иде, хәзер исә тикшеренүләр моның бик күпкә соң, кешегә 21 яшь тирәсендә генә булуын әйтә. Әти-әниләрнең дә кайчак барысын да уйлап җиткерә алмавының сәбәбе әнә шуннан. Бүгенге әти-әниләргә игътибарлылык җитеп бетми».
Бу кагыйдәләрне сабый балалары булган барлык әти-әниләр дә истә тотарга тиеш:
баланы ялгызын гына калдырмагыз (хәтта ишекне ачарга гына чыкканда да балагызны тәрәзәсе ачык бүлмәдә ялгыз калдырмагыз);
тәрәзәгә махсус чикләгеч куегыз. Андый мөмкинлек булмаса, тәрәзәнең тоткаларын сүтеп алыгыз;
чебен-черки сеткасына ышанмагыз. Аның ныклыгы иллюзия генә. Баланың авырлыгын чыдатмый ул сетка;
тәрәзә яныннан бала басып менәрдәй җиһазларны алыгыз;
тәрәзә төбенә менеп басуның куркыныч булуын балага кабат-кабат аңлатыгыз.
фото: https://pixabay.com
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
-
Өч монолог Нурания конвертны ачты, Илдарына хатны тиз генә укып бирергә иде исәбе, тик әллә кайдан ниндидер кайнар агым, кинәт тынын буып, бөтен күкрәген умырып тотты...
-
Авыл малае Бәкер шифаханәсенә юллама бирделәр Нәфисәгә. Эш урыныннан. Аны, инде унбиш елга якын шул бер урында эшләүче сазаган кызны, кемдер исенә төшерер, «аңа да ял кирәк, аңа бирик...» дип искәртер дип башына да китермәгән иде. Иң кирәк җирдә иң кирәкле сүзне кем кемгә әйткәнен төпченеп тормыйча гына юлга кузгалды ул
-
Бала – 50 яшеңдә бала җитәкләп йөрерсеңме? Мин әйткән хәбәрдән соң бар якыннарым чигә тирәсендә бармагын уйнатты. Имеш, башың киттеме әллә?!
-
«Бу сезнең кызыгыз...» Бала таба алмаячагы хакында Кәдрия Азатка туйга кадәр үк әйтте. Егет булачак хатынына шуның кадәр гашыйк иде, кул гына селтәде. – Аптырама, – дип кочаклап алды ул сөеклесен. – Елак балаларсыз икебезгә генә бик рәхәт булачак. Бик теләсәк, табиблар могҗиза ясамый калмас. Аннан соң гаилә баласыз да була ала бит.
-
Яңадан башлыйбыз Палата ишеген ябып куйгач кына тынычланды Филүзә. Иртән ире уянганчы тиз генә кирәк әйберләрен җыеп, баласын ашатып та тормыйча өйдән чыгып киткәнче бер борчылса, хастаханәгә барып җиткәнче ире арттан килеп җитәр дип юл буе тагын борчылды.
-
26 май 2023 - 19:36Без имениКая карасан Анвар , бигерэк купкэ эйлэнденӘнвәр Нургалиев: «Мәхәббәтебез шушы подъездда башланды»
-
26 май 2023 - 11:04Без имениЕгетляр дя шулай буламени бездя шундый УК кыз бар . бар да уз урынында. Эше белеме уз тырышлыгы бн геня тозегян ое Казанда. Но очрамый ахры житякляп китярдяй ир егет . Аллах эше дип кеня булмайдыр ул котеп эрсезряк булган кызлар барсына да олгеряКызлардан куркам
-
27 май 2023 - 18:50Без имениНиках вакытын житмэгэн сизмэй дэкалырсын. Миндэ 33 яшлек кыз бар тоже куркам.Кызлардан куркам
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.