Кара елан чакса, нишләргә?

Июнь ае эссе килү сәбәпле, татарстанлыларны гади кара елан (гадюка обыкновенная) чагу очраклары арткан. Табигать кочагында ял итүчеләрне дә, җиләк җыючыларны да бу афәт сагалап торырга мөмкин. Шуңа күрә белгечләр сак булырга киңәш итә.

Быел гади кара елан Балык Бистәсе, Тәтеш, Буа районнарында аеруча еш очрый. Тик бу җирлекләрдә генә түгел, ә Идел буендагы тар үзәнлекләрдә дә, су буйларындагы дымлы урыннарда, чокырларда булырга мөмкин ул. Әгәр бер урында ул быел күп булса, киләсе елда башка җирдә шактый булуы ихтимал. Кара елан шулай ук Казанда да очрый.

– Май башыннан, гади кара елан чагу сәбәпле, 6 кеше безнең хастаханәгә китерелде. Ә 26 кеше консультация ярдәме сорап мөрәҗәгать итте. Алар арасында республиканың район хастаханәләре белгечләре дә, гади халык та бар. Безгә Балык Бистәсе, Алабуга, Биектау районнарыннан мөрәҗәгать итүчеләр булды, – дип сөйләде Казан шәһәре 7 хастаханәсе каты агуланулар бүлегенең токсикология табибы Алия Насыйбуллина.

Дача тирәләрен урап алыгыз!

Әлбәттә, халыкны бу төр еланның кеше сәламәтлеге өчен ни дәрәҗәдә куркыныч булуы кызыксындыра. Татарстан республикасының Хайваннар дөньясы объектларын саклау идарәсе белгечләре гади кара еланның куркыныч дәрәҗәсен уртача, дип билгели. Тик аның чагуы кешене гади тормыш рәвешеннән чыгара ала.

- Елан чаккан 10 кешенең тугызы табибларга мөрәҗәгать итми. Чөнки авыл кешеләре моның алай ук куркыныч түгеллеген белә. Кара елан яши торган районнарда дачалары булган кешеләр игътибарына шуны әйтәсе килә: елан чакмасын өчен участокны урап алырга кирәк. Мисал өчен, Казанның Студенцы бистәсендәге бер кеше, иске линолеумны 50 сантиметрлы өлешләргә кисеп, койма янына җиргә казып куйган. Әгәр Студенцыдагы дачалары булган кешеләргә кара елан һөҗүм итсә, бу кешенең андый проблемасы, гомумән, булмады, – дип белдерде Татарстан Хайваннар дөньясы объектларын саклау идарәсенең әйдәп баручы киңәшчесе, биология фәннәре кандидаты Юрий Павлов.

Кара елан мәче, керпеләр булган участокка якын да килми. Ләкин шуны да истә тотарга кирәк: заманча токымлы мәчеләр кара еланга берничек тә тәэсир итми икән.

Чаккан кешегә киңәшләр...

Сакланганны Ходай саклар, диләр. Белгечләр исә гади кара елан максимум тезгә кадәр генә чага ала, ди. Шуңа да озын кунычлы резин аяк киеме, тәнгә сыланып тормый торган чалбар елан чагуыннан сакларга мөмкин. Табигатьтә ял иткәндә, палатканы, йокы капчыкларының елан керү-кермәвенә тикшерергә кирәк. Әгәр елан сезне күреп, ыслый башласа, бу очракта кискен рәвештә хәрәкәт итмичә генә, кыргый хайван яныннан ераккарак китәргә кирәк.

Әмма бу киңәшләрне тыңларга соңга калып, инде кара елан чакса, нишләргә?

1. Беренче мизгелдә яра кырыйларын кысып һәм аңа гел төкереп, агуын суырып ташларга тырышыгыз. Ләкин авыз эчендә вак яралар булса, суырып ташлау тыела;
2. Хәрәкәтләнмәскә;
3. Аллергиягә каршы дару эчәргә;
4. Күп итеп сыеклык эчәргә;
5. Махсус сыворотка кертер өчен хастаханәгә барырга.

Шул ук вакытта елан чаккан урынга бау бәйләргә яки алкоголь кулланырга ярамый.

Ләкин, ни кызганыч, кеше берүзе булганда, хастаханәгә барып җитә алмаска мөмкин. Бу очракта нишләргә соң?

1. Чакканнан соң, шунда ук агуны суырырга тотыныгыз (ләкин бу ысул беренче минутларда гына булыша);
2. 5-10 минуттан исә дару эчегез. Аптечкада новокаин 2%, киң спектрлы антибиотик, мәсәлән, доксициклин булырга тиеш.

Үзлектән ничек дәваланырга?

1. Чаккан урынны йогышсызландырырга;
2. Шул урынны новокаин кадарга (3-4 укол).
3. Әгәр дә шеш барлыкка килә башласа, кырыйларына кадарга. Димедрол һәм кордиамин уколларын ясарга.
4. Тешләү урынында сепсис һәм ялкынсынуны булдырмас өчен, антибиотик эчәргә.
5. Суны регидрон белән бутап эчәргә.

Кара еланны үтермәгез!

Шунысы да истә тотарга кирәк: кара елан Татарстанның Кызыл китабына кертелгән, ул – сирәк очрый торган хайван. Республикада ничә еллар буе саклап килү сәбәпле, аларның саны арткан. Җитмәсә, бу ел кара еланнар өчен уңышлы ел икән.

–   Татарстанлыларны кара еланны үтермәскә киңәш итәм. Чөнки еш кына кара елан дип, тузбаш, җизбаш еланны (веретеница) үтерәләр, – ди Юрий Павлов.

Соңгы биш ел дәвамында Россиядә елан чагудан үлүчеләр булмаган. Кара еланның муен яки иңбашына ябышкан очракта гына үлем янарга мөмкин. Ничек кенә булмасын, елан чага калса, һичшиксез, ашыгыч ярдәм бүлегенә мөрәҗәгать итү кирәк.
сылтама: http://intertat.ru/

Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз


Ошый
Поделиться:
Комментарийлар (0)
Cимвол калды:
Хәзер укыйлар
  • Дус кызымның ире икенче хатын алган  Дус кызыма шулчак әллә нәрсә булды, мышык-мышык елап җибәрде, керфекләренә яккан тушь җебеп, алсу бите буйлап акты. Мин Гөлчәчәкне тынычландырырдай кирәкле сүзләр таба алмадым, ни өчен сорау биргәнемә дә үкендем...
    7074
    1
    52
  • Хата Тормышта бер генә кеше дә хаталардан хали түгел. Без ясаган хаталар бер-берсеннән зурлыгы йә кечкенәлеге белән генә аерыладыр. Кечкенәләре шунда ук онытыладыр. Ә зурраклары, язмышыңны башка сукмактан алып кереп киткәннәре... Алары башка шул. Алары сине гомер буе озата бара...
    4702
    0
    34
  • «Кичер мине, әни!» Ә менә бу – ул керәсе йорт, анда аны әнисе көтә. Унбиш ел көтә инде... Кичке эңгер-меңгер. Кәүсәриянең күзе ирексездән ике якты тәрәзәгә төште. Аларның берсендә бөкрәйгән хатын-кыз шәүләсе күренде. «Йә Хода! Ничек картайган!» Кызганудан Кәүсәриянең йөрәге чәнчеп алды...
    3505
    1
    19
  • Таяныр талларың булмаса... Дамирә аны беренче күрүендә үк ошатмады. Җете итеп бизәнгән... Сарыга манган чәчләрен тузганак башына охшатып тараган... Изүе ачык... Нәрсә, ул монда эшләргә түгел, кәттә кияү эзләргә кайткан мәллә?..
    3229
    0
    16
Реклама
Соңгы комментарийлар
  • 23 март 2023 - 11:56
    Без имени
    Башта ул үзе генә булганда аңа игътибар күп булган, аннан сез кияүгә чыккансыз, игътибар кими төшкән, бала туган, тагын ныграк кимегән, аңа гына карап тору беткән. Ул бала гына икәнен онытып җибәргәнсез. Сезгә ул инде зур, үчтекиләргә кирәк түгел дип саный башлагансыз. Ә ул балада әкренләп әнә шул көнләшү дә, үпкәләү дә, үртәлү дә барлыкка килгән. Белмим, бу хәлне төзәтә алырсызмы.
    Ничек дуслаштырыйм?
  • 22 март 2023 - 10:47
    Без имени
    «Улымны узем генэ устердем» дигэн суздэн сон ук барысы да анлашылды. Киленне яратмавыгыз хэр суздэн «кычкырып» тора. Вот и гаеп эзлисез
    Оныгым минеке түгел...
  • 22 март 2023 - 09:46
    Без имени
    Менэ бу ирне жэллэп язгансыз, кешенен гаилэ тормышын белмичэ язып булмый бит, юньле ирдэн хатын китми, малаен курергэ тилмереп артыннан чабып йоргэнче, гаилэ бн яшэгэндэ кадерлэрен белеп яшэргэ булган дип тэ уйлап була, остендэге киемен утюклап кию кимэу кешенен узеннэн тора, аяксыз, кулсыз кеше тугел бит ул, утюклап кисен, хатын- кыз эш аты тугел бит ул, баласын карарга вакыты тисэ бик яхшы, ир- ат бала чага тугел, гаилэ коргач ул узе йорттагы ботен кеше очен жаваплы булырга тиеш, хатын жилкэсенэ менеп утырырга тиеш тугел!!
    Бер очрашу
  • 22 март 2023 - 14:07
    Без имени
    Улыгыз баланы яраткач, кысылмагыз. Безкапчыкта ятмый конечно. Ноикенче яктан, кешелэрбит детдомнан да алып устерэ
    Оныгым минеке түгел...
  • 23 март 2023 - 16:39
    Без имени
    Бу язманы бик дулкынланып,тетрэнеп укыдым,Аннан коментарийларны да укып чыктым,торле фикерлэр эйтелгэн,хэрберсе дэ дорестер дип уйлыйм.Куренекле шэхеслэрнен тормышын гади халык белми,курми бит,барысы да ал да гол кебек.Баксан, алай тугел икэн...Боек шэхеслэр бераз эгоистрак булалар шикелле,аларга кубрэк игьтибар кирэк,шуна курэ аларнын гаилэ тормышлары да ,яшэу рэвешлэре дэ бераз узгэрэк,ягьни каршылыклы,ямьсезлеклэр белэн чуарлана.Икенчедэн боек шэхес булыр очен узенне танытыр очен ботен гомеренне шул идеяга юнэлтергэ кирэк.Э ботенесенэ дэ житешер очен бик кочле рух,батырлык кирэктер дип саныйм мин.Андыйлар да бар сэнгать кешелэре арасында.Э шулай да Галимэ апаны актриса буларак бик яраттым,рольлэрен бик оста уйный иде.Э тормышына килгэндэ,нишлисен,беребез дэ эулия тугел,хэрбер кешенен дэ русча эйтмешли свои скелеты в шкафу
    Чибәрлек – матур кешенең сыңар канаты! 
Реклама
«Балалы Солянка» балалар музыкаль премиясе
«Татар гаиләсе / килен-кайнана» бәйгесе җиңүчеләрен котлау тантанасы
«Татар мамык шәле» бренды нәрсә ул?
«Татар гаиләсе / үрнәк алыгыз»
«Азат хатын» күргәзмәсе – Кабан күле буенда
«Сөембикә»нең яңа саны һәм... балчык
Әлфия Миңнуллина: «Әни Казанга яланаяклы кыз булып килгән иде, яланаяк мәңгелеккә китеп бара...»
Фарфор буенча рәссам Римма Газалиеваның шәхси күргәзмәсе
Укучыга таба яңа адым: «Сөембикә»нең февраль санын тәкъдим иттек 
Венера Ганиеваның ире, тавыш режиссеры Камил Фәйзрахмановны соңгы юлга озату