Язмыш

Түз, йөрәк!


Эльмира ШӘРИФУЛЛИНА, 26 сентябрь 2018 - 00:00
2195
0
0
БЕЗНЕҢ КҮҢЕЛ
 
Безнең күңел нигә моңлы икән,
Безнең күңел ничә кыллы икән? –
Онтыласы иде тын калып.
Гарасатка кереп югалмыйча,
Гөнаһларга гына уралмыйча,
Бәхет йөрсә икән юл ярып.
 
Безнең күңел нигә моңлы икән,
Безнең күңел ничә кыллы икән? –
Ду купканнар шашкын хисләрем.
Чыгымчылап чапкан ярсу тайдай,
Дулкыннарга кунган моңсу айдай,
Ярсу яки моңсу кичләрем.
 
Безнең күңел нигә моңлы икән,
Безнең күңел ничә кыллы икән? –
Кушылырга сайрар кош кирәк.
Җаннан җанга йөри моңнар күчеп,
Тик дөньясы гына әллә ничек —
Сабырлыклар бирсен,
түз, йөрәк!.. 
 
Бик пөхтә, төгәл шагыйрьләр бар. Андыйлар шигырьләренең туган елын көненә, хәтта сәгатенә кадәр теркәп баралар. Беренчедән, үз иҗатыңа мондый игътибарның кирәклеген мин соңрак аңладым. Икенчедән, яңа шигырьләремнең датасын яза башласам да, китап чыгарганда бертөрлелекне саклап, билгеле булганнарын да төшереп калдырырга туры килде.  Ә менә «Безнең күңел» дигән шигыремнең язылу вакыты гына түгел, язылу тарихы да бүгенгедәй хәтеремдә.


 
1982 ел, 5 октябрь. Төнге сәгать 12 тулып килә. Ирем, язучы Фаил Шәфигуллин иртән эшкә киткән җиреннән һаман кайтмый. Күршебез шагыйрь Зөлфәт янына да берничә тапкыр төшеп мендем (алар – 6 нчы, без 8 нче катта яшибез). Зөлфәт исә миннән көлә генә: «Кызлар янында, конечно... Барыбер синнән яхшыракны тапмаячак, кайта, көт!» – ди. Ә минем гомер булмаганча эчем поша. Юкса Фаилнең кайтмый калган чаклары булмады түгел бит инде. 
Әтиләрен дүрт күз белән көтеп торучы кызларымны йоклатып, ике тәрәзә арасында йөрим. Урам якка караган тәрәзәдән ниндидер тишек табып, орчык җебе кебек сузылып, нәзек җил керә. Үтә бер шәфкатьсезлек белән өшетеп, җанымны бораулый. Шомлы да, сәер дә салкынлык... Үземә һич кенә дә урын тапмыйм. Ә йокы дигәнең тәмам качкан. Бераздан кәгазь, каләм алып, өстәл артына утырам:

Безнең күңел ничә кыллы икән,
Безнең күңел нигә  моңлы икән?..
 
Йөрәк тынгысыз. Нигә бу кадәр тынгысызлана? Күңел нигә шулкадәр зеңли? Башка нигә әллә нинди кирәкмәгән уйлар килә?.. Нинди сәер фаразлар бу? Белмим. Әмма язам:

Гарасатка кереп югалмыйча,
Гөнаһларга гына уралмыйча...
 
Юкса мин бит әле тулы канлы ир хатыны, томрап торган ике балам үсә. Күптән түгел генә шәһәр үзәгеннән җылы, иркен яңа фатир бирделәр. Өстәвенә, бакчабызда өй сала башладык. Нәкъ шушы октябрьнең 6 сыннан 10 сына кадәр сузылачак озын ялда Фаил үзенең баҗасы, кайнеше, дуслары белән өмә ясарга тиеш. Минем дә аларны ашатып-эчертү өчен ризыкларым әзерләнгән.
Кыскасы, уфтанырга да, моңаерга да, гарасат-бураннар турында уйланырга да тиеш түгел идем мин ул көнне.

Дулкыннарга кунган моңсу айдай,
Чыгымчылап чапкан ярсу тайдай, 
Моңсу яки ярсу кичләрем...
 
Моңсу кич. Чынлап та, шул караңгы төндә ниндидер моңсулык баскан мине. Ә ярсып, күкрәк читлеген бәреп чыгардай булып типкән йөрәк: Бәхет йөрсә иде юл ярып! – дип үтенгән. Куркыныч бер тетрәнү белән җиде төн уртасында язган бу шигыремдә, ялгыз калачак авыр киләчәгемне сизенгән кебек, Аллаһыдан сабырлык  сораганмын...
Тик дөньясы гына әллә ничек,
Сабырлыклар бирсен,
Түз йөрәк?..
 
Җаннан җанга йөри моңнар күчеп...
Әйе, ул моң, моңлы моңсулык, моңлы сагыш – миннән балаларыма да, туганнарыма да, әти-әниемә дә күчте. Дүрт яшьлек нарасыем өзелеп-өзелеп Яңа елны көтә башлады. Кыш бабайдан: «Кыш бабай, әтиемне өебезгә кайтар, зинһар!» – дип үтенә дә, кызыл бишмәт кигән дәү, көчле, гайрәтле, тылсымлы бабай – аның соравын, һичшиксез, канәгатьләндерәчәк дип өметләнде. Бәйрәмнәр үтеп, могҗиза булмагач: «Әни, көрәк белән барыйк та әтиемне казып алыйк, Мин үзем казыйм!..» – дия башлады. Ә күзләреннән аккан яшь елгасы, җыя барсаң, халык җырларында әйтелгәнчә, күл булыр иде, билләһи...
 
Озак та үтми «Безнең күңел» дип аталган бу шигырьгә композитор Илгиз Закиров, үзе кайдандыр күреп алып, мәгънәсенә бик тә тәңгәл килгән көй язган. Аны җырчы Миңгол Галиев өйрәнде. «Тик дөньясы гына әллә ничек» дигән сүзләре аркасында, җыр Татарстан радиосы каршындагы худсоветтан үтмәгән. Миңгол Галиев аны кабаттан, шәхси фаҗигасе кебек итеп: «Дөньям гына менә әллә ничек», дип яздырып тәкъдим итте.  Җыр, худсоветтан үтеп, радио фондына теркәлде».
 «Социалистик Татарстан» газетасының «Гаилә» битеннән дә, ноталары белән бергә җыелып, басмага әзерләнеп беткәч, шушы бер җөмлә өчен набордан төшеп калды ул. Ә бәлки кечкенә генә кереш сүзе ошамагандыр?.. «Сез яраткан җырлар» рубрикасыннан барырга тиешле әлеге җырга: «1982 елның 5 октябрендә туган шигырь бу. Ул төнне өч шигырь язылды. Өчесе дә моңсу, сагышлы. Табигатьтә ниндидер үзгәреш буласын сизгән киек кош сыман, күңел актарылды, җан елады ул кичтә. Минем тормышыма зур фаҗига китерәчәк, хәләл җефетем хәл эчендә яткан каһәрле төн булган ул. Күңел күзем белән шуны сизгәнмен икән, үзем дә белмичә, шул сызлануларны шигырьгә салып утырганмын. Ә аңым белән ул газапларны бер тәүлеккә соңрак кичердем», – дип алхәбәр язган булганмын...
Илгиз аны яңадан «Татарстан яшьләре» газетасына биргән. Шулай итеп, бу «Безнең күңел» дигән җыр, ноталары белән бергә, «Татарстан яшьләре»нең 1984 елгы 11 август санында дөнья күрде.
 
Вакытлар үтте. Сүзләренә көе ятып торган, күңелләрне айкап чыгара торган бу җырны, Миңгол Галиевтән тыш, Мирсәет Сөнгатуллин, Салават Фәтхетдинов, Мөнир Якупов, Гөлзадә һәм башка тагын бик күп җырчылар башкарды. Хәзер дә җырлыйлар.
Бу шигырьгә композитор Илдус Якуповның да, үзгә бер нәфислек, эчке бер тетрәнүне сиздереп язган мөлаем көе бар.
 
 

Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз


Ошый
Поделиться:
Комментарийлар (0)
Төркәлү
Cимвол калды:
Хәзер укыйлар
Реклама
Соңгы комментарийлар
  • 9 август 2022 - 17:46
    Без имени
    Хатын кыйнаган кешенен туктаганын кургэнегез бармы?! Хатынга бер суккан кеше беркайчан кыйнаудан туктамый! Беркайчан! Донья кургэн эти эни буларак сез моны анларга тиеш. Картая картая кул белэн уйный торган кеше эшэкелэнэ генэ сэбэпле-сэбэпсез кул кутэрэ. Сез нинди генэ суз эйтсэгездэ тозэтеп була торган тугел! Кызыгыз яшьлеге белэн генэ белгертмэскэ,ярарга тырыша, тозэлер дип омет итэ. Димэк эти энигэ бергерткэн очен тагын кыйнаган?! Белгертэсе килмэсэ дэ кешегэ беленми кала торган эш тугел бу. Эле кызнын таянырга эти энисе тигез. Шуны белэ торын кияу кыйный. Эти энисез яклаучысыз калгач ни кыланачак бу кияу?! Бу кеше белэн яшэсэ алдагы гомерен кыйналып яшэячэк кыз. Кыйнап имгэтэчэк хичшиксез иртэме сонмы. Имгэнгэн хатын иргэ кирэк тугел! Кешедэн ким булып яшисе килми. Белгертэсе килми. Парлы матур тормышта яшисе килэ. Цена вопроса кызыгызнын сэлэмэтлеге. Эти эни якламаса кем яклар?!
    Кияү кызыбызны кыйный?
  • 9 август 2022 - 23:11
    Без имени
    Кем нэрсэ язасы килэ шуны яза, без укыйбыз вахыт эрэм итеп
    Асылташ
  • 9 август 2022 - 09:35
    Без имени
    Ряхмят!Бик яхшы язасыз
     Гомерем усал кайнана, исерек ир белән үтте 5
  • 9 август 2022 - 11:39
    Без имени
    Бигерәк күп күргән сез. Кайтмаска иде, үсәр иде бала. Ййй язмышлар
     Гомерем усал кайнана, исерек ир белән үтте 5
  • 8 август 2022 - 12:19
    Без имени
    Ирегез белән барып, утырып күзгә күз карап сөйләшәсегез калган.Телефо6ан решать итеп буламыни
    Кияү кызыбызны кыйный?
Реклама
Фотогалерея
«Татар мамык шәле» бренды нәрсә ул?
«Татар гаиләсе / үрнәк алыгыз»
«Азат хатын» күргәзмәсе – Кабан күле буенда
«Сөембикә»нең яңа саны һәм... балчык
Әлфия Миңнуллина: «Әни Казанга яланаяклы кыз булып килгән иде, яланаяк мәңгелеккә китеп бара...»
Фарфор буенча рәссам Римма Газалиеваның шәхси күргәзмәсе
Укучыга таба яңа адым: «Сөембикә»нең февраль санын тәкъдим иттек 
Венера Ганиеваның ире, тавыш режиссеры Камил Фәйзрахмановны соңгы юлга озату
Беренче дулкын. Өмет, курку, хисләр
Татарстан журналистикасы тарихы – фотоларда
Барлык язмалар
© 2011 - 2022. Сөембикә. Все права защищены.
© ТАТМЕДИА. Все материалы, размещенные на сайте, защищены законом.
Перепечатка, воспроизведение и распространение в любом объеме информации,
размещенной на сайте, возможна только с письменного согласия редакций СМИ.
При поддержке Республиканского агентства по печати и массовым коммуникациям «ТАТМЕДИА».
Наименование СМИ: Сөембикә
№ свидетельства о регистрации СМИ, дата: Эл № ФС77-67913 от 6.12.2016 г.
выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи,
информационных технологий и массовых коммуникаций
ФИО главного редактора: Маликова Лариса Николаевна
Адрес редакции: 420066, г. Казань, ул. Декабристов, д. 2
Телефон редакции: (843) 222-09-77
E-mail редакции: suumbike@tatmedia.com, ssuum@yandex.ru
Для сообщений о фактах коррупции suumbike.dir@tatmedia.com
Учредитель СМИ: АО «ТАТМЕДИА»
Политика о персональных данных
Антикоррупционная политика
Телефон АО «ТАТМЕДИА»: (843) 222 09 84
Яндекс.Метрика
16+