Кырым әрнүе

Ул Мәдәният министрлыгы, Сынлы сәнгать музее тарафыннан һәм Мәскәүдәге Ш. Мәрҗани исемендәге мәдәнияткә, фәнгә ярдәм фонды, химаяче, коллекционер Низами Ибраимов ярдәме белән әзерләнде. Күргәзмәнең беренче өлешендә борынгы гамәли бизәү әйберләре һәм XIX гасыр фотосурәтләре урын алган. Тагын бер залда рәссамнар И. Шишкин, К. Богаевский һәм башкаларның Кырым табигатен сурәтләгән гравюраларын күрергә булды. Өченче зал кырым татарларының хәзерге заман сәнгатенә багышланган.1996 елда БМО миссиясе заказы буенча Кырымга барып, татарларның көнкүрешен фотога төшергән Риф Якуповның фоторәсемнәре күргәзмәне тагын да тулыландыра. 

Экспозициянең хәзерге заман Кырым татарлары сәнгатенә багышланган өлешендә Сабрие Әюпованың келәмнәре, Рөстәм Скибинның керәч сәнгате әйберләре, Кырым татарлары хатын-кызларыннан Ульвие Аблаева беренчеләрдән булып яңарткан XIX гасырга караган костюмнары, зәркән остасы Айдер Асановның чулпы, беләзек, алкалары, график Рәмис Нетовкинның Кырымның аклы-каралы күренешләре сокландыра. 

Рәссам Рамазан Үсәенов Сәмәркандта туган, Ташкентта белем алган. Балачактан күңеленә шәрык рухын сеңдергән. Майлы буяу белән иҗат ителгән картиналары да шәрык рухы белән сугарылган.
Рәссам Мамут Чурлу үзенең картиналарында 1944 елның 18 май төнендә Кырым татарлары башыннан кичкән фаҗигане һәм аның ачы нәтиҗәләрен символлар ярдәмендә чагылдыра. Аның «Депортация» дип исемләнгән картинасында Кырым башы көньякка каратылган таш плитә рәвешендә тасвирланган. Ә татарлар төялгән вагоннар шуның буйлап упкынга шуып төшеп бара. Караңгы төсле, саран чаралар белән сурәтләнгән бу картина күңелне шомландыра. 

Аның өчен рәссам Мамут Чурлуга «Украинаның халык рәссамы» исемен биргәннәр. 

Рәссам Мамут Чурлу 1990 елларда Кырым татарлары сәнгатен тергезү максатында гамәли бизәү осталарын, сурәтчеләрне берләштергән кеше дә әле ул. 

 Күргәзмәне ачу тантанасында Татарстан Дәүләт Советы Рәисе урынбасары Римма Ратникова, Ш. Мәрҗани исемендәге фондның җитәкчесе Рөстәм Сөләйманов, Татарстан Сынлы сәнгать музее директоры Розалия Нургалиева, Россия Фәннәр Академиясе академигы Наил Вәлиев, Республикабызның Халык­лар дуслыгы йорты директоры Ирек Шәрипов, сәнгать фәннәре докторы Гүзәл Вәлиева-Сөләй­манова, коллекционер Низами Ибраимов, рәссам Мамут Чурлу катнашты.