Татар телен өйрәтүнең кызыклы методикасы

Татарстанның Мәгариф һәм фән министрлыгы рус балаларына татар теле укыту методикасын камилләштерә.

Менә инде икенче ел рәттән Казан һәм Чаллы шәһәрләренең 50 укытучысы татар теле укытучыларының медодик сертификациясе проектында катнаша. Алар рус телле балаларны татар теленә Валерия Мещерякова системасы буенча укыта.

Бу система белән беренче класстан ук укыта башлыйлар. Быел инде проектта катнашучылар икенче сыйныфларны да укыта. Методиканың яңалыгы – балалар татар телен уен рәвешендә өйрәнә.

«Бөтен бала да татарча сөйләшергә өйрәнә алмавын беләбез. Моның сәбәбе укыту методикасында. Әмма дөрес итеп файдаланганда, коммуникатив технологияләр булышмый калмый. Безгә, дәреслекләр дөрес түгел, диләр. Дәреслек укытучының бер инструменты гына бит ул, иң мөһиме – фәнне укыту методикасы. Ягъни укыту алымнары, ысуллары, чаралары», – ди Татарстанның Мәгариф һәм фән министрлыгының өстәмә һөнәри белем бирүне җәелдерү бүлеге җитәкчесе Роза Шәяхмәтова.

Аның фикеренчә, шушы кыска гына арада да методның нәтиҗәле булуы күренә. «Бу технологияне куланырга кирәк. Методика яхшы гына эшли, чөнки балаларга да, аларның әти-әниләренә дә дәресләр ошый. Элек алар күнегүләр күчерә, грамматика өйрәнә, озын-озын шигырь яки прозадан берәр кисәкне яттан сөйли, әмам татарча начар сөйләшә иде. Нәҗитәсе булганга, укытучылар үзләре дә сөенә», – ди ул.

Казандагы 102 нче мәктәптә татар теле һәм әдәбияты укытучысы да татар теле дәресләренең мавыктыргыч һәм кызык узуын әйтә. «Дәрес тулысынча уенга корылган. Ул уеннар төрлесе төрлечә – игътибарны үстерә торганнары да бар, сөйләмне үстерә торганнары да. Мин үзем укыткан балаларга болай дидем: «Без сезнең белән бик тиздән татарча сөйләшергә өйрәнәчәкбез, ышанасызмы?! Һәм сез мин әйткәннәрнең барысын да аңлаячаксыз, хәтта татарча җавап та бирә башлаячаксыз.» Соңыннан алар моңа үзләре дә ышана, чөнки бу бик табигый әйбер. Баштагы мәлләрдә өч сүз дә җитә – әйе, юк, түгел. Шушы яшьтәге балаларга хас булганча, аларга һәр яңа нәрсә кызык.. Үзләре өчен чит булган телне өйрәнеп, балалар дөньяны танып белә». Укытучы фикеренчә, системаның кызыклы ягы да шунда: ул ата-аналарның татар телен өйрәнүгә карата фикерләрен үзгәртә, балалар да белем алуны башкача кабул итәләр, бу исә укытучыга да камилләшергә мөмкинлек бирә».

Дәресләрнең төп максаты – балаларны ана теле булмаган телгдә сөйләшергә өйрәтү. «Без лингвистик тамгаларны өйрәнмибез, сөйләшергә өйрәнәбез. Ә бала өчен моның уеннан да яхшырагы юк», – ди укытучы.

45 минутлык дәрестә, мәсәлән, бала үзе укытучы урынына баса, ә укытучы укучы роленә керә. Яки кибеттә сату-алу очрагы уйнала. Кемдер – сатучы, кемдер алучы була. «Уен нигезенә тормыштагы хәлләр алына, шул очракка туры килгән әңгәмә корыла. Бу система баланы сөйләшергә генә өйрәтеп калмый, баланың артистлык талантын да, башка сәләтләрен дә ачарга булыша», – ди ул.

Казанның 8нче гимназия укытучысы Альбина Ваһанова да бу система белән икенче елын укыта. «Гадәти системадан аермалы буларак, монысында тәрҗемә юк. Без сүзлекләр кулланмыйбыз, балалар сөйләмне образлар аша аңлый. Дәрестә бик күп күрсәтмә әсбаплар, уенчыклар кулланыла. Аудиоязмалар да күп тыңлана. Бала аны өендә дә тыңлап килә, аннары шушы ук материал аңа укытучы аша да бирелә. Уен аша бала тормышта гел булып торган хәлләргә корылган күнегүләрне кабатлый. Кибет-кибет, мәктәп-мәктәп уеннары – балалар көн дә очрашып тора торган хәлләр».


 

Укытучы әйтүенчә, балалар дәреснең үткәнен сизми дә калалар икән: «Бер дәрестә 12-13 уен уйнала. Алар бер системага корылган, бер уен икенчесенә ялгана. Дәрестә укытучыга артист та, җырчы да булырга туры килә. Бездә җыр да, әйләнә-тирә тирәлек тә, математика да өйрәнелә. Без инде йөзгә кадәр саный да беләбез. Балалар ирешкән нәтиҗәләр безне сөендерә, алар дәресләргә бик теләп йөриләр, әти-әниләр дә канәгать».

Татар телен өйрәнергә әлеге методика өчен махсус төзелгән язу дәфтәрләре дә булыша. Аны балаларга мәктәп китапханәсеннән өләшәләр. «Дәфтәрләр бик матур. Аларга әле аудиодиск та өстәлә. Балалар дискны тыңлап, күнегүне эшлиләр. Дәфтәрдә үк буярга, уклар белән нәрсәләрнедер бер-берсенә тоташтырырга мөмкин. Монда күп язасы юк. Без грамматика өйрәтмибез», – ди ул

Белешмә.

Әлеге методика 2016-2017 уку елыннан гамәлдә.

Рус балаларына татар телен өйрәтүче 100 укытучы әлеге методика белән эшли. Казан һәм Чаллының 78 мәктәбеннән 1363 бала шушы рәвешле татар телен өйрәнә.

2017-2018 уку елында бу методиканы кулланучы мәктәпләр саны артты. Хәзер проектта 300 укытучы катнаша. Балалар саны 5733.

Чыганак: http://sntat.ru/obrazovanie/minobrazovaniya-rt-novaya-sistema-prepodavaniya-tatarskogo-yazyka-vyzy/


 

 

Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз


Ошый
Поделиться:
Комментарийлар (0)
Cимвол калды:
Хәзер укыйлар
  • Дус кызымның ире икенче хатын алган  Дус кызыма шулчак әллә нәрсә булды, мышык-мышык елап җибәрде, керфекләренә яккан тушь җебеп, алсу бите буйлап акты. Мин Гөлчәчәкне тынычландырырдай кирәкле сүзләр таба алмадым, ни өчен сорау биргәнемә дә үкендем...
    7546
    1
    52
  • Хата Тормышта бер генә кеше дә хаталардан хали түгел. Без ясаган хаталар бер-берсеннән зурлыгы йә кечкенәлеге белән генә аерыладыр. Кечкенәләре шунда ук онытыладыр. Ә зурраклары, язмышыңны башка сукмактан алып кереп киткәннәре... Алары башка шул. Алары сине гомер буе озата бара...
    5090
    0
    35
  • Ләкләкләр Яз җиткән саен ләкләкләр кайтуын өзелеп көтә башлыйм. Бу кошлар кайткач җиһанга яңа тормыш иңә кебек. Мин өчен бик кадерле алар. Аларга кагылышлы үз тарихым бар. 
    1939
    0
    21
  • «Кичер мине, әни!» Ә менә бу – ул керәсе йорт, анда аны әнисе көтә. Унбиш ел көтә инде... Кичке эңгер-меңгер. Кәүсәриянең күзе ирексездән ике якты тәрәзәгә төште. Аларның берсендә бөкрәйгән хатын-кыз шәүләсе күренде. «Йә Хода! Ничек картайган!» Кызганудан Кәүсәриянең йөрәге чәнчеп алды...
    3820
    1
    20
Реклама
Соңгы комментарийлар
  • 23 март 2023 - 11:56
    Без имени
    Башта ул үзе генә булганда аңа игътибар күп булган, аннан сез кияүгә чыккансыз, игътибар кими төшкән, бала туган, тагын ныграк кимегән, аңа гына карап тору беткән. Ул бала гына икәнен онытып җибәргәнсез. Сезгә ул инде зур, үчтекиләргә кирәк түгел дип саный башлагансыз. Ә ул балада әкренләп әнә шул көнләшү дә, үпкәләү дә, үртәлү дә барлыкка килгән. Белмим, бу хәлне төзәтә алырсызмы.
    Ничек дуслаштырыйм?
  • 22 март 2023 - 10:47
    Без имени
    «Улымны узем генэ устердем» дигэн суздэн сон ук барысы да анлашылды. Киленне яратмавыгыз хэр суздэн «кычкырып» тора. Вот и гаеп эзлисез
    Оныгым минеке түгел...
  • 22 март 2023 - 09:46
    Без имени
    Менэ бу ирне жэллэп язгансыз, кешенен гаилэ тормышын белмичэ язып булмый бит, юньле ирдэн хатын китми, малаен курергэ тилмереп артыннан чабып йоргэнче, гаилэ бн яшэгэндэ кадерлэрен белеп яшэргэ булган дип тэ уйлап була, остендэге киемен утюклап кию кимэу кешенен узеннэн тора, аяксыз, кулсыз кеше тугел бит ул, утюклап кисен, хатын- кыз эш аты тугел бит ул, баласын карарга вакыты тисэ бик яхшы, ир- ат бала чага тугел, гаилэ коргач ул узе йорттагы ботен кеше очен жаваплы булырга тиеш, хатын жилкэсенэ менеп утырырга тиеш тугел!!
    Бер очрашу
  • 22 март 2023 - 14:07
    Без имени
    Улыгыз баланы яраткач, кысылмагыз. Безкапчыкта ятмый конечно. Ноикенче яктан, кешелэрбит детдомнан да алып устерэ
    Оныгым минеке түгел...
  • 23 март 2023 - 16:39
    Без имени
    Бу язманы бик дулкынланып,тетрэнеп укыдым,Аннан коментарийларны да укып чыктым,торле фикерлэр эйтелгэн,хэрберсе дэ дорестер дип уйлыйм.Куренекле шэхеслэрнен тормышын гади халык белми,курми бит,барысы да ал да гол кебек.Баксан, алай тугел икэн...Боек шэхеслэр бераз эгоистрак булалар шикелле,аларга кубрэк игьтибар кирэк,шуна курэ аларнын гаилэ тормышлары да ,яшэу рэвешлэре дэ бераз узгэрэк,ягьни каршылыклы,ямьсезлеклэр белэн чуарлана.Икенчедэн боек шэхес булыр очен узенне танытыр очен ботен гомеренне шул идеяга юнэлтергэ кирэк.Э ботенесенэ дэ житешер очен бик кочле рух,батырлык кирэктер дип саныйм мин.Андыйлар да бар сэнгать кешелэре арасында.Э шулай да Галимэ апаны актриса буларак бик яраттым,рольлэрен бик оста уйный иде.Э тормышына килгэндэ,нишлисен,беребез дэ эулия тугел,хэрбер кешенен дэ русча эйтмешли свои скелеты в шкафу
    Чибәрлек – матур кешенең сыңар канаты! 
Реклама
«Балалы Солянка» балалар музыкаль премиясе
«Татар гаиләсе / килен-кайнана» бәйгесе җиңүчеләрен котлау тантанасы
«Татар мамык шәле» бренды нәрсә ул?
«Татар гаиләсе / үрнәк алыгыз»
«Азат хатын» күргәзмәсе – Кабан күле буенда
«Сөембикә»нең яңа саны һәм... балчык
Әлфия Миңнуллина: «Әни Казанга яланаяклы кыз булып килгән иде, яланаяк мәңгелеккә китеп бара...»
Фарфор буенча рәссам Римма Газалиеваның шәхси күргәзмәсе
Укучыга таба яңа адым: «Сөембикә»нең февраль санын тәкъдим иттек 
Венера Ганиеваның ире, тавыш режиссеры Камил Фәйзрахмановны соңгы юлга озату