Фазыл Искәндәрне юксынып...

Инде ничә көн борчылып йөрибез. Фазыл Искәндәр вафат... «Созвездие Козлотура», «Сандро из Чегема», «Софичка», «Дерево детства»... Искиткеч матур тел белән язылган әсәрләре бер-бер артлы искә төшә. Андагы романтика, андагы фантастика!.. Ул образ, сюжетлар... Мифлар, әкиятләр... Чегемдагы балачак, матур кызлар, диңгез... Кайчан да кулга алып, рәхәтләнеп көлә-көлә укый торган әсәрләр.
 
«Созвездие Козлотура»ны укудан тәм табып, чыдый алмыйча эшкә күтәреп килгән идем. Кулдан кулга китте китап. Дөньяларын онытып укыдылар ичмаса!
Фазыл Искәндәрнең «Чегемская Кармен» һәм «Бармен Адгур» хикәяләре буенча Юрий Кара төшергән «Воры в законе» фильмын  да, «Чегемский детектив», «Время счастливых находок»ларны да күпләр карагандыр, язучының күңел дөньясын ача алганнардыр.
 
Фазыл Искәндәр... Аны үзем өчен беренче тапкыр 1986 елда, Мәскәүдә ВКШда журнал редакторлары курсларында укыганда ачкан идем. Абхазиядә балалар өчен журнал чыгаручы кунакчыл һәм киң күңелле Геннадий Аламия (хәзер ул күренекле дәүләт һәм җәмәгать эшлеклесе, Абхазиянең атаклы шагыйре – Э. З.) безнең төркемне – Латвия, Эстония, Украина, Казакъстан, Әрмәнстан, Үзбәкстан, Татарстан, Чуашстан, Дагстан журналистларын –  Сухумга, үзләренә кунакка чакырды. Шәп язучылары Фазыл Искәндәр турында иркенләп сөйләде. Кызыктырып та, ымсындырып та «Сандро из Чегема» автобиографик роман-эпопеясенә алып кереп китте дә... Тәмам сихерләде! Шул әсәрне тизрәк табып укыйсым килеп кайттым.
 
Еллар узып, Абхазиягә баргач, Гаграда «Чегем» язулы кунакханәләрне күреп, күңел тантана иткән иде. Безгә таныш Чегем, янәсе!
Икенче тапкыр... күренекле журналист, «Казанские ведомости» газетасы редакторы Венера Якупова ачты Фазыл Искәндәрне! Ул – аның яраткан язучысы. Бераз хәйләкәр, бераз ялкау Сандро карт, Чегем авылы турында авыз суларын корытып сөйли Венера...  Альп болыннары, болытлар түбәсенә кунаклап ял итә торган мәһабәт таулар, көйдерә торган кояш, тау күлләре, гүзәл Рица, ак шәһәр Сухум (Искәндәрчә – Мухусом), диңгез исе... Әсәрдә шулар ярылып ята!..
 
...Моңсу. Фазыл Искәндәрне без үзебезнеке итеп яраттык. Ул безнең дөньяга Чегем югарылыгыннан карап язды. Ул Язучы, Шагыйрь генә дә түгел иде. Ул Зирәк Кеше иде...