Сугыш… Сугыш барысын да җимерде.

Дүрт бертуган абыем да сугыш башланганның беренче көннәрендә үк фронтка киттеләр. Китте­ләр дә… берсе дә әйләнеп кайтмады! Дүртесе дә суга төшкәндәй булды. Бу югалту ачысын, бу кайгы-хәсрәтне сүзләргә күчереп бетерү мөмкин түгел. Иң олы абыем Насыйбулла, аннан соң Зәйнулла, Миңнегали, Аб­дул­ла Лаеш районының Та­тар Сараланы авылында туып үскән, егет булган, 
гаилә корып әти кеше булу шатлыгын да татыган. Тик балаларының үскәнен күрергә, аларга ата тәрбиясе бирергә, уңышларына куанырга насыйп булмады аларга. Сугыш… Сугыш барысын да җимерде. Башта хатлары килеп торды. Ул хатларны иң кадерле хәзинәбез кебек җыеп, кичләрен җыелышып кат-кат укый идек. Хатларыннан Абдулла абыемның танкист булуын, Миңнегали абыйның хәбәрче (мотоциклда булса кирәк) булып хезмәт итүен белдек. Ләкин ул хатлар да бик аз вакыт кына — 1942 елның май-июль айларына кадәр генә күрешүләргә өмет биреп яшәтте безне.
1942 елның август-сентябрь айларында бер-бер артлы кара өчпочмаклар килде. Ул вакыттагы кайгы, әче күз яшьләре, әрнүләр мәңге онытылырлык түгел. Урам капкасы ачылган саен әти-әнинең тәрәзәгә ябырылулары әле дә күз алдымда. Әйе, бик көттек без аларны. Хет берсе булса да кайтмады!
1996 елда “Хәтер китабы” чыкты. Анда абыемнарның исемнәре дә кергән. Тик бер Насыйбулла абыйның гына кайчан үлгәне һәм кайда җирләнгәне язылган. Өч абыемның хәтта каберләре дә билгесез. “Хәтер китабы” чыкканнан соң олы абыемның уллары Волгоград өлкәсенә барып, әтиләренең кабереннән туфрак алып әниләренең кабере белән янәшә күмделәр. Таш та куйдылар. Күңел беркадәр тынычланды, абыйны алып кайтып җирләгән кебек булды. Өч абыемның гәүдәләре кайларда туфрак булгандыр инде?
Бу сугыш ярасы гомерлек булды. Төзәлмәслек!

Миңҗамал РАВИЛОВА.
Лаеш районы, Татар Сараланы авылы.