​Сандык кыйссасы

Әни, бу сандыкны минем бүлмәдән алсагыз иде инде! Подъездга булса да чыгарып куегыз!» – диде улым, эштән кайтып керүемә. Беренче генә әйтүе түгел, әмма сизәм, бу юлы коры вәгъдәләр белән генә котылып булмас, ахрысы... 
Сандык, сандык! Күпме хатирәләр, истәлекләр сиңа бәйле... Дәү әни, ерак әбиләрем сандык белән кияүгә чыккан, әле нинди сандыклар иде алар! Кеч­кенә генә йозаклары чылтырый баш-лауга йөгереп килеп янына тезләнәбез. Капкачы ачылу белән аннан тәмле булып алма, җимеш, хушбуй, сабын исе өйгә тарала... Бергә яшәгәнлектән, дәү әни сандыгы тирәсендә еш урала идек. Безне кибеткә җибәрәсе булса, шул сандыктан акча янчыгы чыга, чәй эчәргә утыра башласак, хөрмә-җиме­ше алына, йә өр-яңа кызыл эчле га­лошын­нан бөдрә башлы сабый рәсеме төш­кән хуш исле сабынын алып, ләгән-комган тирәсенә куя...

Әнинең сандыгы бераз кечерәк иде. Шәһәргә күченгәч тә ул аны үзеннән калдырмады, бер бүлмәле фатирда да урын табылды. Сиксә­нен­че елларда сандык белән кияүгә чыгу ул кадәр үк модада түгел иде түгелен. Ә мин сан­дык­сыз кияүгә чыгуны күз алдыма да китерә алмадым. Туйда ул сандыкны кияү буласы кешегә ничек итеп ике бәясенә сатканнарын күрсә­гез?! Эче тулы бүләк, өй кирәк-ярак­лары иде кайнана бусагасын атлап кергәндә.

Ә анда тагын ике сандык булып чыкты, бу йорт кызлары сандыкларын алып китеп тормаганнар. Шун­лыктан, минекенә урын верандада булды. Әйбәт иде урыны. Тик бервакыт авылга кунакка кайтып килгән тутам:
– Кыз, ишеттеңме, синең сандыгың анда кияүгә киткән! – дигәч, телсез калдым. Бактың исә, туганыбызның кызын да сандык белән кияүгә бирә­селәре килгән. Кайнанам үзене­кен тәкъдим иткән итүен, тик кая ул, калайлары ялтырап торган зәңгәр буяулы, агач исләре дә таралып өлгермәгән яңа сандык булганда... «Сандыгыңны китерерләр», – диде кайнанам, үзен гаепле санагандай, без кунакка кайткач. Икенче елны да шул сүз булды. «Быел сандыгымны күрми китмим», – дидем иремә. Кайнанам да борчыла. Беркөн иртән торышка верандада җиңелчә генә ыгы-зыгы сизәм. Чыксам, сандык чистарталар! Йа Раббым, калайлары каралган, ялтыра­выгының эзе дә калмаган, буявы уңган... Ә эче, рәхмәт төшкере, шул килеш – сап-сары такталары, әйтерсең лә, менә кабат очраштык, дип көлеп тора. Әллә кызганудан, әллә шатлыктан тулган күз яшьләрен күрсәтмәскә тырышып, ишегалдына атладым. Кайнанам: «Утынлыкта торган, аннан телевизор астына кертеп куйганнар куюын», – дип, мине юаткандай сөйләнә калды. Сандыгым кайтуга барыбер бик шат идем! Ул елны да алып китеп булмады үзен. Инде бүтән тотынучы булмас дип, тыныч күңел белән калдырып киттем. Янәдән ялга, озакка булмагач хәбәр итми генә кайтып төштек. Ве­ран­дага атлау белән күзләрем... сандыгымны тапмады. Ә бусагада безне күргән кайнанам дулкынланып китте. «Бөтен җирне тычкан басты, мәлгуньнәр!
Ике капчык онны, инде анда керәлмәсләр, дип, шунда тутырып куйган идем...» Онлы сандыгым келәттә утыра иде. Ул көн он бушатып, сандык чистартып үтте.
– Алып кит инде бу сандыгыңны, – ди әни, ялваргандай. Бу юлы да утырып калды әле ул. Яңадан килен төшәсе юк, мин бишенчесе, аннан, сандык белән килгәне дә мин генә бит әле, үз кадереңне үзең белмәсәң! – дидем дә сандыгымны алгы өйгә, түр башына кертеп куйдым. Шактый еллар үткәч, яшәү урыныбызны башкалага алыштырдык. Күченеп килгәндә, юл уңаенда, сандыкны да үзебез белән алдык. Инде, дус-туганнар елмаеп караса да, безнең белән яңа фатирга да күченде ул. Эче тулы байлык: яңасы дисеңме; әни-әбием­нәрнең ядкарьләре булып калган ашъяулык белән кызыл башлы сөл­геме, ефәк шәл, күкрәкчә, аннан әнинең үз куллары белән чиккән, авыл яшьләре театр уйнаганда алып торгалаган канатлы алъяпкычы... Кы­зым­ның тәпи йөреп киткәч тә кигән учка сыеп бетәрдәй өрфия күлмәге, улымның башлыгы... һәркайсы – үзе бер хатирә. Уйласаң уелып китәрлек!
– ...Әни, дим, аласыңмы сандыгың­ны? Залга, сезнең якка кертеп куям, алайса... – диде улым, уйларымны йомгаклагандай. Тагын ниләр генә күрәсе бар икән сандыккаемның?!