Әлеге язмага җавап - http://syuyumbike.ru/zaman-hem-bez/actual-tema/?id=400
Хатны укыгач ике төрле хис кичердем: беренчесе – хатта язылганнар проблеманың бары бер өлешен, күзгә күренеп торган кадәресен генә чагылдырганга борчылу, икенчесе – укучыбызның актуаль, көн кадагындагы мәсьәләне күтәреп чыгуына сөенү.
Чыннан да, без шактый катлаулы үзгәрешләр чорында яшибез. Аның үзенә генә хас процесслары бар. Шуларның иң әһәмиятлеләреннән берсе – җәмгыятьтә булган кыйммәтләрнең үзгәрүе дияр идем мин. Әле 20-30 ел элек кенә балалар «хезмәт – тормыш нигезе», «кем эшләми – шул ашамый», «бөтен кеше дә бертигез» дип тәрбияләнсә, бүгенге яшь буын бөтенләй башка идеалларга табына. Һәм ул идеаллар яки кыйммәтләр арасында гаять зур урынны акча, материаль байлык алып тора. Материаль байлыкка омтылу – тәҗрибәсе булмаган яшь кешенең тормышын да җимереп ташларга мөмкин шул…
Аңлавымча, Гөлия, чыннан да, матур гаиләдә, гаять дөрес тәрбия алып үскән: ул хезмәт ярата, яхшы укый, җәмәгать эшләрендә катнаша, музыка белән кызыксына. Ә нишләп соң кинәт шундый үзгәрешләр барлыкка килде икән? Кызганычка каршы, берни дә юктан гына, кинәт кенә булмый – якыннарыбызда, балаларыбызда барган үзгәрешләрне күп вакыт күрмибез яки күрмәмешкә салышабыз (кайчак шулай җайлырак тоела – «үзе үтәр әле!» дибез). Гөлия проблемасыз бала саналган – яхшы укыган, тыңлаучан, тәртипле булган.
Ә баладан тагын ни көтәсең? Әти-әниләр еш кына балаларын барлык тормыш проблемаларыннан аралап, аңа укырга, үсәргә бөтен мөмкинлекләрне тудыра. Һәм, нәтиҗәдә, гаять дәрәҗәдә инфантиль, ягъни тормышка бик гади, примитив карашлы балалар үсә. Бу очракта да шуңа охшаш хәл. Гомумән, бу гаиләдә проблеманы уртага салып сөйләшү гадәте юк, күрәсең. Әти-әнисе – кызларын, кызлары әти-әнисен аңламый, алай гына да түгел, Гөлия үз-үзен тотышы белән күптәннән инде аларга сугыш игълан иткән, һәм ул сугышны ярыйсы гына уңышлы алып та бара… Әти белән әни берни булмагандай яши бирә – әйтерсең, бар да искиткеч шәп! Тик әнисенең генә инде нервлары какшавы төрле соматик авыруларга китереп җиткергән.
Гөлия инде балигъ булган зур кеше: ни өчен мәсьәләне уртага салып сөйләшмәскә? 10-12 яшьлек балалар да күп проблемаларны дөрес аңларга сәләтле – аларны дөньяның бар мәшәкатеннән аралап үстерү һич кенә дә ярый торган эш түгел. Ышанам – дөрес дәлилләр табып сөйләшкән очракта, Гөлия белән уртак тел табып булачак.
Авторның сүзләренә караганда, төп мәсьәлә машина алу-алмау проблемасы тирәсендә бөтерелә. Ни өчен әти-әни моңа шулкадәр каршы соң? Хаттан күренгәнчә, гаиләнең тагын бер машина алырга гына хәленнән килә. Шулай булгач, нигә алмаска?! Хатта китерелгән төп дәлилләр: машина йөртүнең куркынычлыгы, яшь йөртүчеләрнең юл һәлакәтләрендә ешрак гаепле булуы... – бик көлке һәм самими яңгырый. Беренчедән, машина йөртеп карамыйча гына кайдан килсен ул тәҗрибә: һәркем дә башта өйрәнчек кенә була (бу – суга керми генә йөзәргә өйрәнергә киңәш биргән шикелле.) Икенчедән, үзе руль артында утырмаса да, һәр кеше көненә әллә ничә тапкыр транспорттан файдалана – шәһәр транспортын мин куркынычсыз димәс идем. Өченчедән, хатта язганнарга караганда, Гөлия «Әтием бүген миңа машинасын бирәме?» дип аптырата икән. Димәк, кызның идарә итү таныклыгы бар, һәм ул инде, һичшиксез, әти-әни ризалыгы белән, алар акчасына алынган. Әгәр кызларын машинага утыртмаска ниятләгәннәр икән – нигә ялган вәгъдәләр бирергә?! Хәтта бу вәгъдә сүз белән әйтелмәсә дә. Машиналы кеше бит әле мобиль дә, бүгенге тизлек заманында руль артында булу күп проблемаларны да чишә – бу дәлилгә дә күз йомып булмый!
Хат авторына, Гөлиянен әти-әнисенә шундый киңәш бирер идем. Бу мәсьәлә хакында кызмыйча, бергәләп уртага салып сөйләшергә кирәк. Машина алу – һәр гаилә өчен шактый зур чыгым ул. Бүгенге көндә гаиләдә андый мөмкинлек бармы? Мөмкинлегегез булмаса, сәбәбен (акча җитми, финанс хәлегез тотрыклы түгел…) ачыктан-ачык кызыгызга аңлатыгыз. Киләчәктә андый мөмкинлек туачакмы? Кайчан? Ул тизрәк булсын өчен нишләргә кирәк – шул исәптән Гөлиягә дә? Әгәр мөмкинлек булып та, алырга теләмисез икән – ни өчен? Сәбәпләрне күрсәтегез һәм аларны чишү юлларын ачыклагыз. Әйтик, тәҗрибәсе аз булу сәбәпле, өстәмә практик дәресләр алу кирәк икән, аның өчен кем түли? Машина ул әле күп кенә өстәмә чыгымнар да сорый – аларны кем күтәрә? Гөлия үзе дә эшләячәкме (бу очракта ул үзе дә кайбер чыгымнарны түли алыр иде), эшкә урнашса, укуына зыян килмәсме? Мәсьәләнең һәр пункты турында сөйләшеп, уртак чишелешен табарга кирәк. Иң мөһиме – кызыгызның күңелен яралаудан куркып яки аны артык сакларга омтылып, ялган вәгъдәләр генә бирмәгез!
фото: pixabay.com
Айсылу Нәгыймова,
Комментарий юк