​Төшләремә кердең, классташ

Очрашулар көтеп, гомер бара үтеп –
Мәшәкатьләр килә бер тоташ.
Чая иде телең, нечкә иде билең –
Төшләремә кердең, классташ.

Мәктәпләрдә күптән түгел соңгы кыңгыраулар яңгырагангамы икән, соңгы араларда телгә гел шул җыр сүзләре килә. Сыйныфташларымны да көннән-көн күбрәк юксынам. Бергә укыган дәресләр, бергә йөргән походлар, экскурсияләр, беренче карашка гына кырыс тоелган укытучылар әйләнә дә искә төшә. Эх, укыйсы иде хәзер мәктәптә, кайтарасы иде шул елларны! Ә бәлки, мин шулай балачагымны юксынамдыр?! Дөресрәге, туганнарыма әйләнеп беткән, мине үземнән дә яхшырак белгән һәм аңлаган классташларны сагынам...

Бала мәктәптә белем генә алмый, ул анда тормыш мәктәбенең башлангычын да үтә, кеше белән аралашырга, мөнәсәбәтләр корырга өйрәнә, шәхес буларак формалаша. Ә кемдер исә... мәңгелек ярын да нәкъ менә мәктәптә таба. Ун ел буе бергә укыган классташлар арасында тормыш юлын бергә үтүчеләр дә шактый. 

– Класста без күп идек, кырыктан артык бала, бәлки, шуңа дадыр әтиегезне «замечать» тә итмәдем. Мәктәпне тәмамлап җиде ел үткәч кенә, ул мине беренче тапкыр озата кайтты. Мин инде техникумны тәмамлап, Чаллы шәһәрендә эшли башлаган идем. Тик әле анда да без бернинди дә вәгъдәләр бирешмәдек. Ул миңа соңрак шәһәргә хат язды. Мин исә, яхшы түгел, дип кенә җавап җибәрдем. 

Ул заманда күңелдәге хисләрне белгертергә, «яратам» дигән сүзләрне әйтергә дә ояла идек бит. Әтиең дә «төче» сүзләргә саран булды, әмма барыбер үзенә ышандыра алды, – дип искә ала әни үзләренең яшьлек елларын. Язмыш, күрәсең. Авыл тормышын алып бара алмам дип, шәһәргә «качып» киткәч тә, торырга урыны, эшләргә эше булгач та әни, шулай итеп, авылга кире әйләнеп кайта. 

Әти белән әнидән кала, алар чыгарылышында шундый ук тагын алты пар бар әле. Туксанлап бала өчен, бер яктан карасаң, бу күп тә түгел сыман. Икенче яктан караганда, барыбер кызык бит.
...Фәридә апа белән Дамир абый Нуретдиновлар әти-әнием белән бер класста укыганнар. Алар арасында мәхәббәт инде тугызынчы сыйныфта ук кабына. Дамир абыйның моңлы тавышы хисчән, нечкә күңелле Фәридә апаны үзенә гашыйк итә. 
Ә Дамир абый сөйгәненең озын кара толымнарына гашыйк була. Ул заманда чәч кистерү модада булмый әле, димәк, эш толымнарда гына түгел. Фәридә апаның шундый чибәр егетне үзенә карату сере башкададыр.

Мәктәп сукмагыннан тыш, аларны сәнгатькә, әдәбиятка булган мәхәббәт тә якынайта. Дамир абый матур җырлый, спектакльләрдә дә катнаша. Фәридә апа да театр түгәрәгенә бик яратып йөри. Төп рольләрдә гел бергә уйный торган була алар. Аннан Дамир абый армиягә китә, Фәридә апа вәгъдәләр биреп озатып кала. Җиде ел очрашып йөргәннән соң, алар өйләнешәләр. 
Егерме ике ел бергә яшәү дәверендә дүрт бала тәрбияләп үстерәләр. Балалары да үзләре кебек сәхнәгә гашыйк җаннар: җырлыйлар да, бииләр дә – барысын да булдыралар. «Безнең иң зур байлыгыбыз – балалар», – ди Фәридә апа белән Дамир абый. 

...Рәмилә апа белән Илхат абый Имамиевларны да мәктәп кавыштыра. Шаярып кына «записка»лар алышу тора-бара мәхәббәткә әверелә. «Илхат бик оялчан иде, биергә дә үзем чакыра идем», – дип шаярта Рәмилә апа. Илхат абыйдан: «Ник нәкъ менә Рәмилә апаны сайладыгыз?» – дип кат-кат сорап карасам да, никтер төгәл генә җавап ала алмадым. Чая, баскан җирдә ут уйната торган Рәмилә апа Илхат абыйны үзе «эләктергән»дер инде дидем.

Гаилә башлыгы уен-көлкегә бик хирыс. Илхат абый, мәзәк сөйләп, теләсә нинди җитди кешене дә көлдерә ала. «Авыл Советына өйләнешергә гариза бирергә бардык, ә анда акча да түлисе икән. Мин моны белмәгән идем, ярар, мин әйтәм, бүген үзебез белән акча юк, иртәгә килербез, дим. Рәмилә ул вакыта балалар бакчасында эшли иде, ә бакча авыл Советы белән янәшә генә. Шуның кадәр кияүгә чыгасы килгән булгандыр инде, акча миндә бар, диде дә, Рәмилә минут эчендә эшеннән акчаны йөгереп алып та чыкты, гариза да бирдек», – дип шаяртып искә алды Илхат абый.

Хатын-кыз, ир-атка караганда күпкә хисчәнрәк зат. Ирләр акыл белән уйлап, баш белән эш итә, ә без, хатын-кызлар, күбрәк йөрәкне тыңлыйбыз. Һәр вакыйганы энәсеннән җебенә кадәр күңел аша үткәрергә күнеккәнбез. Рәмилә апа да тормыш иптәшенең «батырлыкларын» күңеленә яхшы сеңдереп калган. «Ул заманда чын чәчәкне артистларга гына бирәләр иде. Мин дә аның өчен артист кебек булганмындыр инде. Белмим, авылда чын канәфер чәчәген каян тапкандыр, әмма шул чәчәк­ләрне тотып килгәне бүген дә истә», – ди Рәмилә апа. Ә берсендә Илхат абый сөйгәнен туңдырма белән сыйларга уйлый. Ул заманда авылга туңдырма кайдан килсен инде?! Ә мәхәббәт юлны барыбер таба! Нурлат районына командировкага барган җиреннән Илхат абый туңдырма сатып ала. Кайтканда, эремәсен өчен, туңдырманы пакетка салып, машина тәрәзәсеннән урам якка асып, юл буе шуны тотып кайта! Шулай инде, яраткан кешеңнең йөрәген яулау өчен ни генә эшләмисең.

...Классташлар арасында корылган никахлар, мөгаен, ныклырак буладыр. Гомерлек яр итеп сайлыйсы парыңны син бит инде бер яки ике ел гына түгел, ким дигәндә ун ел беләсең! Бер-берен аңлау сыйныфташларга шуңа да җиңелрәктер. Хәер, ялгышам, барысы да мәхәббәткә, аның көченә бәйле! Бу илаһи хис үтә алмаган киртәләр җир йөзендә юк ул! 


Психолог фикере