Пыяла – юлдаш икән хыялга

Светлана Шәвә­лиева – химик. Бөтен дөньяда атаклы Казан дәүләт универси­теты­ның химия факультетын тәмамлап, бүгенге көндә  Казан дәүләт техник университетында укыта, химия фәннәре кандидаты, доцент. Химик буларак, пыяла шешәнең кыйммәтен дә, та­би­гатькә салган зыянын да бик яхшы аңлый ул. Пыяла­ны эретү өчен – 800, ә эретеп ябыштыру өчен 1500 градус җылылык кирәк.

Димәк, шешә ясаганда бик күп энергия сарыф ителә. Шуңа күрә алга киткән илләрдә бер кулланылган пыяла савытларны кабат файдаланалар. Ә бездә, киресенчә, үткән елның җәендә пыяла савытларны икенче тапкыр файдалануны тыйган закон гамәлгә керде. Димәк, алар, суда, туфракта селте микъдарын арттырып, анда-санда аунап ятачак. Ә пыяланың таркалу вакыты билгесез, чөнки ул мәңге­лек. Мисырда, мәсәлән, 5 мең ел җир катламын­да ятып та таркалмаган пыяла әйберләр табылган.

Әмма бөтен химиклар да шешә җыймыйдыр, мө­гаен. Светлананы сәнгать шешә җыяр хәлгә китергән. Бервакыт галимә күренекле рәссам Миләүшә Нурул­лина­ның осталык дәресенә эләгә. Шуннан картиналар яза башлый. Аннары «Татарстан Республика­сының ял көне рәссамнары» җәмгыятен оештырып җибәрә. Рәссам Наталья Сафиуллина белән таныша. Бергәләп күргәзмәләр оештыралар. Татарстан сынлы сәнгать музее каршындагы студиядә теләгән һәркем Наталья Сафиуллина ярдәмендә рәсем ясарга өйрәнә ала. Монда рәссамнар Рәшит Госманов, Булат Гыйльванов, Әнвәр Сәйфетдинов, Оксана Кравченко да үз осталыклары белән уртаклаш­кан­нары бар.

Бервакыт Наталья Сафиуллина Светлананы фьюзинг белән кызыктыра башлый. Фьюзинг ул – төсле пыяла­дан эретеп төрле әйберләр ясау. Химиягә гашыйк Светланага бу тәкъдим бик ошый. Безгә пыяла сәнгатен үстермәү Ходай биргән сәләтне җиргә күмүгә бәрабәр, чөнки татарлар XI гасырда ук инде таш йортларга пыяла тәрәзәләр куйган. Гомумән, Болгарда, Биләрдә пыяла савыт ватыклары, пыяла сәйләннәр һаман табыла тора. Шуннан Светлана һәм Наталья «Пыяла әйберләр ясау Болгар традициясен фьюзинг ниге­зендә яңарту» проектын күтәреп чыга һәм дәүләт гранты ота. Грант акчасына пыяла эретү өчен мич һәм махсус кораллар сатып ала. Хәзер остаханәләр­дәге витраж, декоратив паннолар, сәгать­ләр, алка, белә­зек, муенсалар матурлыгыннан күзләр камаша.

Белүебезчә, Италиядә пыяла сәнгате нык алга киткән. Анда туристларның күз алдында пыяла­дан берәр сувенир өреп бирәләр икән. Светлана Миңневәгыйз кызының да хыялы – туристлар өчен һәрвакыт ачык үз остаханәсе дә, үз кибете дә булган ижат итү йорты ачу, анда башка пыяла осталарын да чакыру. «Пыяла йорт хуҗасы күршесенә таш атмас», дип, фикерен халык сүзе белән куәтләде Светлана ханым.