Бармы андый бизмән?

НОВЕЛЛА
Яраткан кешемнең миңа хыянәт итүен белдем. Башта ышанмадым, чөнки ышанырга теләмәдем. Шунысы ачыкланды: гомер буе дус булып, кайгы-хәсрәтне уртаклашып яшәгән апам-сеңелем кебек сердәшем миңа көндәш икән ич! Түз, йөрәк! И табигать, миңа сабырлыклар бир!
Йөрәгемне ялкын чорный, ә мин үз-үземне тынычландырырга тырышам: мондый җәзага дучар ителгәнсең икән, димәк ки, тормышыңда рәхәт көннәрең артыбрак киткән. Бизмәнне алдап булмый, дөньяда рәхәт белән михнәтнең үлчәве тигез була диләр ич.
Йөрәк өзгәләнә, ни эшләргә белми. Мондый чакта ялгызың гына өйдә утырып буламы соң? Кышкы салкынга игътибар да итмәстән тоттым да дачама юнәлдем. Кешенең нинди генә борчулары, газаплары булмасын, табигать кочагына чыгу җанга җиңеллек бирә. Көн шактый салкын. Агачларга бәс сарган: урман ап-ак. Әйтерсең лә мин ниндидер серле-сихерле сарайга килеп кергәнмен. Күзләрнең явын алырлык күренеш. Күңелемнән газаплы уйлар болыты әкренләп тарала, аяк атлаулары җиңеләя, йөрәк тә кыршавын ычкындырды кебек.
Берсе янына берсе терәтеп үк диярлек салынган, төрле төсләргә буялган такта йортлар, үзләрен ялгыз калдырганга үпкәләгәндәй, мине тын гына каршылыйлар. Ул да булмый, һау-һау өреп, каршыма эреле-ваклы биш-алты эт килеп чыкты. Аларның икесе таныш. Менә кечерәк кенә ана эт, Машка кушаматлы, безнең бакчаныкы. Җәен аның хуҗасы бар. Кышка гына аны үзләре белән шәһәр квартирасына алмыйлар. Кышны ул биредә, каравылчы янында үткәрә. Якындагы кара көчек — быел гына дөньяга килгән баласы. Калганнары, күрәсең, аларга ияргәннәрдер. Ябыклар, хәлсезләр. Арада берсенең кыяфәте бигрәк тә кызганыч, инде карт булса кирәк. Үзе аклы-сарылы көлли нәселеннән. Эче-эчкә баткан мескенкәйнең, әллә шуңа арт саны түбәнгә тарта.
Алып килгән ипи сыныкларын җиргә чәчтем, этләр дәррәү ташландылар. Әмма аларның нияте барып чыкмады. Машка тешләрен ыржайтып бер генә ырылдады. Аннан гәүдәгә шактый зуррак күренгән әллә ничә эт шундук читкә китеп, арт аякларына утырдылар да, Машканың ипи кимергәнен карап тора башладылар. Машка бары үз көчеген генә сыныкларга якын китерде. Кара син аны, нинди усал!
Мин үз дачама юнәлдем. Исән-саумы син, минем юанычым?! Тагын сиңа килдем, җаным тулы кара кайгы, газап төяп килдем. Саф һаваң, агач, үләннәрең, җиләк-чәчәкләрең белән күңелемә һәр чак тынычлык иңдерәсең, сабыр булырга өйрәтәсең син мине.
Йортның ишеген ачып, эчкә кердем, һәрнәрсә үз урынында. Тизрәк яз җитеп, безнең бирегә яшәргә килүебезне сабыр гына көтәләр сыман. Аксыл зәңгәргә буялган тәрәзә-ишек яңакларын кулларым белән сыйпыйм, һәм аларның җылысын, миңа якынлыгын тойгандай булам.
Шулчак тышкы ишекне әкрен генә тырнап, шыңшыган тавыш ишетәм. Баягы аксыл-сары карт көлли минем
арттан килгән. Моңлы-зур күзләрен тутырып миңа карый, ашарга сорый. Ай, мескенем, ни генә бирим икән соң сиңа?!
Тиз генә шкафны ачтым. Әй, шактый гына ризык калган икән ич биредә. Суыткычта каткан колбаса кисәге, өсте ачулы куертылган сөт банкасы. Боларның барысын да баскычка чыгарып салдым. Этем, рәхмәт әйткәндәй, чиный- чиный ялый. Кызганып карап торам.
Менә ул ашап бетерде дә, ашыгып, сукмакка төште. Ач үлемгә дучар ителгән, адаштырылган этне кызгану хисе йөрәгемне телде.
— Кайда соң синең хуҗаң? Бик акыллы, затлы эткә охшагансың ич?- дип, кычкырып сорадым аннан. Эт минем сорауны аңлады. Чынлап аңлады. «Хуҗа» сүзе аңа таныш иде, билгеле. Ул акыллы күзләрен тутырып миңа карады да башын- һавага күтәреп, ярсулы итеп улап җибәрде. Мин дә аны аңладым. «Адаштырды ул мине, хыянәт итте»,— ди иде.
Эт сукмак буйлап юыртып китте. Әмма әйтәсе сүзе бетмәгән икән әле, тагын башын өскә чөеп алды. «Синең хәлең дә җиңел түгелдер. Юкса бу салкында ялгыз башың бакчада нишләп йөрер итең!»— диюе иде бусы. Һәрхәлдә шулай юрадым.
Юк, галимнәрнең хайваннарны инстинкт кына йөртә, аларның акылы юк, дип раслаулары белән килешмим мин. Бар аларда акыл, сөйләшергә телләре генә юк. Ә инде безнең, кешеләрнең, аларга мондый рәхимсезлегебез бер үлчәүгә дә сыймый. Хәер, җанварларга гынамы соң? Әйтик, дустым итеп санап йөргән кешенең арттан килеп йөрәккә пычак кадавын үлчәрлек бизмән бармы икән бу дөньяда?!
Яраткан кешемнең миңа хыянәт итүен белдем. Башта ышанмадым, чөнки ышанырга теләмәдем. Шунысы ачыкланды: гомер буе дус булып, кайгы-хәсрәтне уртаклашып яшәгән апам-сеңелем кебек сердәшем миңа көндәш икән ич! Түз, йөрәк! И табигать, миңа сабырлыклар бир!
Йөрәгемне ялкын чорный, ә мин үз-үземне тынычландырырга тырышам: мондый җәзага дучар ителгәнсең икән, димәк ки, тормышыңда рәхәт көннәрең артыбрак киткән. Бизмәнне алдап булмый, дөньяда рәхәт белән михнәтнең үлчәве тигез була диләр ич.
Йөрәк өзгәләнә, ни эшләргә белми. Мондый чакта ялгызың гына өйдә утырып буламы соң? Кышкы салкынга игътибар да итмәстән тоттым да дачама юнәлдем. Кешенең нинди генә борчулары, газаплары булмасын, табигать кочагына чыгу җанга җиңеллек бирә. Көн шактый салкын. Агачларга бәс сарган: урман ап-ак. Әйтерсең лә мин ниндидер серле-сихерле сарайга килеп кергәнмен. Күзләрнең явын алырлык күренеш. Күңелемнән газаплы уйлар болыты әкренләп тарала, аяк атлаулары җиңеләя, йөрәк тә кыршавын ычкындырды кебек.
Берсе янына берсе терәтеп үк диярлек салынган, төрле төсләргә буялган такта йортлар, үзләрен ялгыз калдырганга үпкәләгәндәй, мине тын гына каршылыйлар. Ул да булмый, һау-һау өреп, каршыма эреле-ваклы биш-алты эт килеп чыкты. Аларның икесе таныш. Менә кечерәк кенә ана эт, Машка кушаматлы, безнең бакчаныкы. Җәен аның хуҗасы бар. Кышка гына аны үзләре белән шәһәр квартирасына алмыйлар. Кышны ул биредә, каравылчы янында үткәрә. Якындагы кара көчек — быел гына дөньяга килгән баласы. Калганнары, күрәсең, аларга ияргәннәрдер. Ябыклар, хәлсезләр. Арада берсенең кыяфәте бигрәк тә кызганыч, инде карт булса кирәк. Үзе аклы-сарылы көлли нәселеннән. Эче-эчкә баткан мескенкәйнең, әллә шуңа арт саны түбәнгә тарта.
Алып килгән ипи сыныкларын җиргә чәчтем, этләр дәррәү ташландылар. Әмма аларның нияте барып чыкмады. Машка тешләрен ыржайтып бер генә ырылдады. Аннан гәүдәгә шактый зуррак күренгән әллә ничә эт шундук читкә китеп, арт аякларына утырдылар да, Машканың ипи кимергәнен карап тора башладылар. Машка бары үз көчеген генә сыныкларга якын китерде. Кара син аны, нинди усал!
Мин үз дачама юнәлдем. Исән-саумы син, минем юанычым?! Тагын сиңа килдем, җаным тулы кара кайгы, газап төяп килдем. Саф һаваң, агач, үләннәрең, җиләк-чәчәкләрең белән күңелемә һәр чак тынычлык иңдерәсең, сабыр булырга өйрәтәсең син мине.
Йортның ишеген ачып, эчкә кердем, һәрнәрсә үз урынында. Тизрәк яз җитеп, безнең бирегә яшәргә килүебезне сабыр гына көтәләр сыман. Аксыл зәңгәргә буялган тәрәзә-ишек яңакларын кулларым белән сыйпыйм, һәм аларның җылысын, миңа якынлыгын тойгандай булам.
Шулчак тышкы ишекне әкрен генә тырнап, шыңшыган тавыш ишетәм. Баягы аксыл-сары карт көлли минем
арттан килгән. Моңлы-зур күзләрен тутырып миңа карый, ашарга сорый. Ай, мескенем, ни генә бирим икән соң сиңа?!
Тиз генә шкафны ачтым. Әй, шактый гына ризык калган икән ич биредә. Суыткычта каткан колбаса кисәге, өсте ачулы куертылган сөт банкасы. Боларның барысын да баскычка чыгарып салдым. Этем, рәхмәт әйткәндәй, чиный- чиный ялый. Кызганып карап торам.
Менә ул ашап бетерде дә, ашыгып, сукмакка төште. Ач үлемгә дучар ителгән, адаштырылган этне кызгану хисе йөрәгемне телде.
— Кайда соң синең хуҗаң? Бик акыллы, затлы эткә охшагансың ич?- дип, кычкырып сорадым аннан. Эт минем сорауны аңлады. Чынлап аңлады. «Хуҗа» сүзе аңа таныш иде, билгеле. Ул акыллы күзләрен тутырып миңа карады да башын- һавага күтәреп, ярсулы итеп улап җибәрде. Мин дә аны аңладым. «Адаштырды ул мине, хыянәт итте»,— ди иде.
Эт сукмак буйлап юыртып китте. Әмма әйтәсе сүзе бетмәгән икән әле, тагын башын өскә чөеп алды. «Синең хәлең дә җиңел түгелдер. Юкса бу салкында ялгыз башың бакчада нишләп йөрер итең!»— диюе иде бусы. Һәрхәлдә шулай юрадым.
Юк, галимнәрнең хайваннарны инстинкт кына йөртә, аларның акылы юк, дип раслаулары белән килешмим мин. Бар аларда акыл, сөйләшергә телләре генә юк. Ә инде безнең, кешеләрнең, аларга мондый рәхимсезлегебез бер үлчәүгә дә сыймый. Хәер, җанварларга гынамы соң? Әйтик, дустым итеп санап йөргән кешенең арттан килеп йөрәккә пычак кадавын үлчәрлек бизмән бармы икән бу дөньяда?!
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин... Сүземне ерактанрак башлыйм әле. Әти үлгәндә мин әле тумаган да булганмын – әни 7 айлык корсаклы килеш калган. Аңа бу вакытта нибары 21 яшь булган...
-
Ялгыз канат Ире чит хатынга чыгып китсә дә, йөрәк болай әрнемәс иде. Хыянәтен кичерә алмый, мендәр кочаклап елар да, мәхәббәтне нәфрәткә әйләндереп яшәр иде. Ә ул хатынына гына түгел, балаларына, әти-әниләренә, диненә, үзенә хыянәт итте. Миләүшә яшь көе ирсез калды.
-
Рәхмәт, әнием! Аның ирен үтереп ташладылар. Дөресрәге, үләр дәрәҗәгә җиткәнче кыйнап ыргыттылар... Аңсыз гәүдәсен өйләреннән ике йөз метрлар чамасы җирдә, барак кебек шыксыз йортларның пычрак ишегалдыннан таптылар...
-
Бар җылымны сиңа бирәм, әни... Әнигә бар җылыңны да, назыңны да, яратуыңны да бирәсең, чөнки ул әни, һәм башкача уйлау, яшәү мөмкин түгелдер... Ә үз әниең булмаса?! Кемгә бүләк итәргә? Сине ничек бар шулай кабул итә торган кем бар тагын?! Әни бар! Иремнең әнисе!
-
Менә шулай... Чәй кайнар суга эләгү белән куе булып чыга башлый. Буяу бит инде. Шайтан алгыры!..
Соңгы комментарийлар
-
24 июнь 2022 - 20:53Без имениГрей бабай ни русча, ни татарча сойли белми.Уфада – «ТМТV» татар музыкаль премиясе тапшыру тантанасы узды
-
22 июнь 2022 - 12:48Без имениМин эшлэп карадым. Йомырка салгач та пешеп китэ дэ, Сары таплы эремчек булды.Өй шатларында – сыр
-
16 июнь 2022 - 22:23Без имениБәхетле гаилә.СүбөханАЛЛАҺ!Кадерле,кирәкле,иманлы булып тигезлектә,чын ир--ат,гаилә тоткасы белән яшәп бетерергә насыйп булсын!Бик матур ярату,гаилә кору тарихы!Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин...
-
17 июнь 2022 - 23:08Без имениЭй кыланып та карый инде, гэлуш киеп чыкканчы, тусинка киеп чыксыннарУфада – «ТМТV» татар музыкаль премиясе тапшыру тантанасы узды
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.