ТУГАН ТЕЛНЕ НИЧЕК САКЛАРГА?

Татар федераль милли-мәдәни мохтарияте 2016 елда «Үсеп килүче буынны тәрбияләүдә «Гасырлардан гасырларга» әдәби мирасы» проектын тормышка ашыра башлады. Моңа кадәр дә мохтарият үзенең тирән эчтәлекле проектлары белән туган телебезне, йолаларыбызны, әдәбиятыбызны һәм сәнгатебезне саклап калу, популярлаштыру юнәлешендә күптөрле эшләр башкарды. «Куян күчтәнәче», «Әбием сандыгы» кебек уен формасында оештырылган проектлар балалар күңеленә аеруча хуш килде. Алар һәркайсы һәм федераль, һәм региональ дәрәҗәдә үтте. Һәммәсе читтә яшәүче милләттәшләребезгә ярдәм итү максатыннан оештырылган иде. 34 төбәктә меңнән артык мәктәп эшләп килә. 1189 мәктәптә татарча укыталар йә татар теле дәресләре керә, ял көне клублары эшли.
Болар хакында журналистларга РФ Дәүләт Думасы депутаты, Татар милли-мәдәни Федераль автономиясе советы рәисе Илдар Гыйльметдинов җиткерде.
«Туган телне яратыгыз, китапларыбызны укыгыз дип коры сөйләү белән генә җәлеп итеп булмый, телгә, мәдәнияткә, гореф-гадәтләргә кызыксындыру уята торган проектлар, күрсәтмә әсбаплар кирәк. «Татар теле – күңелем теле» дигән уку ярдәмлеген рус, татар, инглиз телләрендә чыгарып, шундый адымны ясаган идек инде, – ди Илдар Ирек улы. – Шотландиядә булырга туры килгән иде. Милли җырлары да, биюләре дә, шакмаклы итәкләре дә бар, ә телләре – юк менә! Шуны ничек кайтарырга белмиләр... Шул хәлдә калмас өчен, телне сакларга кирәк! Балалар кече яшьтән үк үз халкының язучы-шагыйрьләрен, композиторларын, рәссамнарын белеп үсәргә тиеш. Шуңа күрә туган телебезнең дәрәҗәсен күтәрү, укытучыларга практик ярдәм күрсәтү максатыннан без методик әсбаплар комплекты әзерләү эшенә керештек. Бу проектка 400 мең сум акча китте. Икътисад министрлыгы шул акчаның яртысын бирде, калганын үзебез таптык. Комплектка мәдәният һәм сәнгать вәкилләренең портретлары, татар халкының көнкүрешен тасвирлаган фотолар, сәнгать кешеләренең томыш, иҗат юлы турындагы китаплар тупланган. 1000 данә тираж белән чыккан бу тупланма тиздән почта элемтәсе һәм милли-мәдәни автономияләрнең төбәк һәм җирле оешмалары вәкилләре аша Россиянең 34 субъектындагы мәктәпләргә, китапханәләргә, милли үзәкләргә җибәреләчәк».
Дәүләт Думасы депутаты буларак, Илдар Гыйльметдинов БДИны туган телдә тапшыру турындагы сорауларга да җавап бирде.
–Мине кайчан дәүләт имтиханын туган телдә тапшырырга мөмкинлек бирә торган законны тәкъдим итәсез инде, дип сүгәләр. Миндә ул закон проекты бар, ул әзер. РФ Мәгариф министрлыгында да фикер алыштык. Әмма эш эш мәгариф системасының әлеге законны тормышка ашырырга әзер булмавына килеп төртелде. Мондый гамәлләрне тормышка ашыру мәгариф системасындагы мөмкинлекләрдән чыгып эшләнә. Мәгариф турындагы законда бу хакта язылган. Мәктәп баладан ул имтиханны кабул итәргә әзерме? Ул закон чынлап та эшләсен өчен имтиханнарга бәя бирерлек хисап алу, контрольдә тоту механизмнары да эшләнергә тиеш. Безнең система моңа әзер түгел әле, – дип аңлатты ул.
Болар хакында журналистларга РФ Дәүләт Думасы депутаты, Татар милли-мәдәни Федераль автономиясе советы рәисе Илдар Гыйльметдинов җиткерде.
«Туган телне яратыгыз, китапларыбызны укыгыз дип коры сөйләү белән генә җәлеп итеп булмый, телгә, мәдәнияткә, гореф-гадәтләргә кызыксындыру уята торган проектлар, күрсәтмә әсбаплар кирәк. «Татар теле – күңелем теле» дигән уку ярдәмлеген рус, татар, инглиз телләрендә чыгарып, шундый адымны ясаган идек инде, – ди Илдар Ирек улы. – Шотландиядә булырга туры килгән иде. Милли җырлары да, биюләре дә, шакмаклы итәкләре дә бар, ә телләре – юк менә! Шуны ничек кайтарырга белмиләр... Шул хәлдә калмас өчен, телне сакларга кирәк! Балалар кече яшьтән үк үз халкының язучы-шагыйрьләрен, композиторларын, рәссамнарын белеп үсәргә тиеш. Шуңа күрә туган телебезнең дәрәҗәсен күтәрү, укытучыларга практик ярдәм күрсәтү максатыннан без методик әсбаплар комплекты әзерләү эшенә керештек. Бу проектка 400 мең сум акча китте. Икътисад министрлыгы шул акчаның яртысын бирде, калганын үзебез таптык. Комплектка мәдәният һәм сәнгать вәкилләренең портретлары, татар халкының көнкүрешен тасвирлаган фотолар, сәнгать кешеләренең томыш, иҗат юлы турындагы китаплар тупланган. 1000 данә тираж белән чыккан бу тупланма тиздән почта элемтәсе һәм милли-мәдәни автономияләрнең төбәк һәм җирле оешмалары вәкилләре аша Россиянең 34 субъектындагы мәктәпләргә, китапханәләргә, милли үзәкләргә җибәреләчәк».
Дәүләт Думасы депутаты буларак, Илдар Гыйльметдинов БДИны туган телдә тапшыру турындагы сорауларга да җавап бирде.
–Мине кайчан дәүләт имтиханын туган телдә тапшырырга мөмкинлек бирә торган законны тәкъдим итәсез инде, дип сүгәләр. Миндә ул закон проекты бар, ул әзер. РФ Мәгариф министрлыгында да фикер алыштык. Әмма эш эш мәгариф системасының әлеге законны тормышка ашырырга әзер булмавына килеп төртелде. Мондый гамәлләрне тормышка ашыру мәгариф системасындагы мөмкинлекләрдән чыгып эшләнә. Мәгариф турындагы законда бу хакта язылган. Мәктәп баладан ул имтиханны кабул итәргә әзерме? Ул закон чынлап та эшләсен өчен имтиханнарга бәя бирерлек хисап алу, контрольдә тоту механизмнары да эшләнергә тиеш. Безнең система моңа әзер түгел әле, – дип аңлатты ул.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Кар патшабикәсе Билгеләнгән вакытта кафеда иде инде кыз. Ишекне ачып керде дә, ярым буш залга күз йөртеп, үзенә кирәкле кешене эзләде. Гомерендә беренче күрүе булса да, ул аны әллә каян таныды. «Снежная королева!» – дигән уй сызылып үтте кабат. Ханбикәләрдәй затлы иде ханым.
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
-
Карындашым – көндәшем Язын чәчәк аткан алмагачның чәчәкләре ап-ак, бик матур. Ләкин нигә соң алмаларының тәме бертөрле түгел? Берсе баллы, ә икенчесе, карар күзгә матур булса да, эчендә – корт.
Соңгы комментарийлар
-
2 март 2021 - 22:12Без имениГомер ул бер генэ, Килми ул гел генэ. Син анын, кадерен бел генэ.! Марат С.Н.Карындашым – көндәшем
-
2 март 2021 - 20:39Без имениДеградациянең аргы ягы.Ир күрдем дип балаларыңны ничек эт көненә төшерергә мөмкин. Кире кайтарып булса...
-
2 март 2021 - 21:14Без имениИ бала китапларга язар лык.нилэр кылдынн?!? БИК яшьсен,...Ришат Төхвәтуллин турында китап чыгачак
-
2 март 2021 - 12:28Без имениИкесенең дә беренче никахлары булган ир белән хатын гына кавыша диләр шул ахирәт дөньясында.Вәгъдә йөзеге
-
2 март 2021 - 15:10Без имениӘйе, шөкер, Рәисә исән-сау. Карап торырга бер дә көчлегә охшамаган ул... Әмма тормышта аңа бик күп сынаулар узарга туры килә... Уза ул аларны... Лаеклы уза... Сабыр, көчле, тәвәккәл ул бүген дә...Буран эчләрендә буран
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.