Яратумы бу... язмышка буйсынумы?

Чибәр, йөзе кояш кебек балкып, гел елмаеп торган бу ханымның эчендә нинди утлар януын белгәч, мин авып китә яздым. Үзе сөйләмичә, чит кешедән генә ишетсәм, мин моңа, мөгаен, ышанмаган да булыр идем.
...Ислам белән алар бер кичәдә танышалар. Ландышның яшь чагы, ә яшьлек ул үзе матурлык. Егет аңа бер күрүдә гашыйк була. Кызның гына исе китми — үзенә сүз каткан егетләрне күп күргән инде ул, өенә кадәр озата килгән Исламга вакыт уздырып йөрмәскә куша.
- Елдан артык очрашып йөргән егетем бар, — ди. Тик Ислам да бик үзсүзле булып чыга. Иртә дә килә кыз янына, кич тә килә. Аның “кит!” дигән сүзләрен гүя ишетми дә. Кызны үзенә карату өчен ниләр генә эшләми?! Ландыш аңа якынайганын шулай итеп үзе дә сизми кала. Егет: “Бергә булыйк, чык миңа кияүгә!” — дип, тәкъдим ясагач, бәхетем шушыдыр күрәсең дип, ризалыгын бирә.
Туй барганда Исламның апасы энесенә хат биреп китә. Хатны укып чыккач, Исламның үзгәрүен, йөзендә балкыган шатлыкның эзе дә калмавын сизсә дә, моңа әлләни игътибар бирми Ландыш. Ислам: “Соңыннан аңлатырмын”, — дигәч, озакламый бу хакта бөтенләй оныта. Туй таңга кадәр дәвам итә. Ә иртәгәсен, үзенә иркәләнеп сыенган хатынын этеп җибәрә дә, Ислам:
- Без синең белән бергә тора алмабыз, ахрысы, — ди. Ландыш башта аны шаярта дип уйлый. Аннан, иренең кирәгеннән артык җитди икәнен аңлагач, чак кына һушын җуймый.
Кичә, туй вакытында, Исламга килеп ирешкән хат аның бик озак очрашып йөргән Гөлүсә исемле кызыннан булган икән. “Гөлүсә Исламның иптәш егете белән төн кунып йөргән, дигән сүз килеп ишетелгән иде, шуннан соң алар ташлаштылар. Ләкин Ислам һаман да Гөлүсәне, Гөлүсәсе Исламны ярата, — боларны Ландышка иренең апасы сөйли. — Ә кичәге хатында Гөлүсә ул сүзләрнең ялган булуын аңлаткан”.
Яшь хатынның аяк астында җир шуышкан кебек була. Ярый, алар яратышсыннар да, ди, тик аның, аның соң ни гаебе бар? Ул бит аларның арасына кермәде. Аның бит үзен бер ел буе очрашкан егетеннән аерып алдылар. “Синең яратуың кирәк түгел. Мин икебез өчен дә яратырмын”, — дип, нигә Ландышның алларына тезләнгән соң алай булгач Ислам?!
Кеше ни әйтер? Бары шуңа күрә генә ире яныннан икенче көнне үк китеп бармый Ландыш. Алар Казанда, тулай торакның бер бүлмәсендә яши башлыйлар. Ислам һәр көнне диярлек юктан да тавыш чыгара. Гөлүсә белән очрашып йөрүләрен яшерергә кирәк тә санамый. Ул арада хатын буйга уза. Бу яңалык ирнең ачуын гына кабарта. “Мин сине яратмыйм”, дигән сүзләрне ул көн саен кабатлый.
— Бала туу белән яныңнан китәрмен, — ди Ландыш. Баладан котылуга әйберләрен җыйнап, туган нигезенә кайтып китүдән бианасы тотып кала аны. Ландыш һәм оныгы өчен җанын меңгә ярып бирергә әзер бу хатын алар өчен генә яши. “Сабыр ит, — ди ул килененә адым саен, — сабыр ит, бәлки, әле бар да җайланыр”.
Ә Ислам Гөлүсәне онытырга уйламый да. Өстәлендә аның фотоларыннан гына торган альбом ята. Ачыктан-ачык хат алышалар. Буш вакыт булды исә, Ислам кат-кат шул хатларны укый. Кияүгә чыгып, әни булырга өлгерсә дә, Гөлүсәсенең дә уенда бары Ислам гына. Ире әллә моны белми, әллә сизеп тә белмәмешкә салыша.
Кызларына биш яшь тулган көннәрдә Ландышларга яңа фатир бирәләр. Бу куанычын бианасы белән уртаклашырга авылга кайткан хатын капкада Гөлүсә белән бәрелешә. Сорашып та торасы юк, һәрвакыттагыча Исламны эзләп килгән инде бу...
Сабырлык касәсе тулып таша — Казанга кайту белән көндәшенең фотоларын, хатларын ертып чүп чиләгенә сала Ландыш. Калтыранган иреннәре гел бер сүзләрне кабатлый: “Йә Ходам, сабырлык бир! Нинди гөнаһларым өчен бу газаплар?”
Ә икенче көнне авылдан хәбәр килә — Гөлүсә авариягә очраган. Машинадагы калган өч кешенең тырналган җирләре дә юк, ә ул шул мизгелдә үк үлгән.
Гөлүсәнең үлеме гаиләгә яңалык алып килми — үсеп килгән кызлары гына аларны ир белән хатын итеп тота. Ислам һаман да Гөлүсә белән саташа, Гөлүсә исеме белән яши, аның каберенә чәчәкләр ташый.
Ландышның: “Әгәр мин Гөлүсәнең фотоларын ертмасам, ул, бәлки, исән калыр, алар икәү бәхетле булырлар иде”, — дип, үзенең керсез күңеленнән гаеп эзләвенә гаҗәпләндем һәм аптырадым мин. “Әгәр Гөлүсәнең барлыгын белсәм, мин Исламга кияүгә чыкмас, аларны да, үземне дә бәхетсез итмәс идем, — ди ул. — Бер-берсен шашып яраткан кешеләрнең берсе үлсә, икенчесе аны үз янына ала, диләр. Мин хәзер шунсыннан куркам. Исламның Гөлүсә каберенә барып йөрүенә мин каршы түгел. Җомга көннәрдә аның рухына садака бирергә үзем исенә төшерәм әле”.
Юк, барыбер аңламадым Ландышны: яратумы бу, язмышка буйсынумы, олы йөрәклелекме? Аңламадым, әмма сокландым!
...Ислам белән алар бер кичәдә танышалар. Ландышның яшь чагы, ә яшьлек ул үзе матурлык. Егет аңа бер күрүдә гашыйк була. Кызның гына исе китми — үзенә сүз каткан егетләрне күп күргән инде ул, өенә кадәр озата килгән Исламга вакыт уздырып йөрмәскә куша.
- Елдан артык очрашып йөргән егетем бар, — ди. Тик Ислам да бик үзсүзле булып чыга. Иртә дә килә кыз янына, кич тә килә. Аның “кит!” дигән сүзләрен гүя ишетми дә. Кызны үзенә карату өчен ниләр генә эшләми?! Ландыш аңа якынайганын шулай итеп үзе дә сизми кала. Егет: “Бергә булыйк, чык миңа кияүгә!” — дип, тәкъдим ясагач, бәхетем шушыдыр күрәсең дип, ризалыгын бирә.
Туй барганда Исламның апасы энесенә хат биреп китә. Хатны укып чыккач, Исламның үзгәрүен, йөзендә балкыган шатлыкның эзе дә калмавын сизсә дә, моңа әлләни игътибар бирми Ландыш. Ислам: “Соңыннан аңлатырмын”, — дигәч, озакламый бу хакта бөтенләй оныта. Туй таңга кадәр дәвам итә. Ә иртәгәсен, үзенә иркәләнеп сыенган хатынын этеп җибәрә дә, Ислам:
- Без синең белән бергә тора алмабыз, ахрысы, — ди. Ландыш башта аны шаярта дип уйлый. Аннан, иренең кирәгеннән артык җитди икәнен аңлагач, чак кына һушын җуймый.
Кичә, туй вакытында, Исламга килеп ирешкән хат аның бик озак очрашып йөргән Гөлүсә исемле кызыннан булган икән. “Гөлүсә Исламның иптәш егете белән төн кунып йөргән, дигән сүз килеп ишетелгән иде, шуннан соң алар ташлаштылар. Ләкин Ислам һаман да Гөлүсәне, Гөлүсәсе Исламны ярата, — боларны Ландышка иренең апасы сөйли. — Ә кичәге хатында Гөлүсә ул сүзләрнең ялган булуын аңлаткан”.
Яшь хатынның аяк астында җир шуышкан кебек була. Ярый, алар яратышсыннар да, ди, тик аның, аның соң ни гаебе бар? Ул бит аларның арасына кермәде. Аның бит үзен бер ел буе очрашкан егетеннән аерып алдылар. “Синең яратуың кирәк түгел. Мин икебез өчен дә яратырмын”, — дип, нигә Ландышның алларына тезләнгән соң алай булгач Ислам?!
Кеше ни әйтер? Бары шуңа күрә генә ире яныннан икенче көнне үк китеп бармый Ландыш. Алар Казанда, тулай торакның бер бүлмәсендә яши башлыйлар. Ислам һәр көнне диярлек юктан да тавыш чыгара. Гөлүсә белән очрашып йөрүләрен яшерергә кирәк тә санамый. Ул арада хатын буйга уза. Бу яңалык ирнең ачуын гына кабарта. “Мин сине яратмыйм”, дигән сүзләрне ул көн саен кабатлый.
— Бала туу белән яныңнан китәрмен, — ди Ландыш. Баладан котылуга әйберләрен җыйнап, туган нигезенә кайтып китүдән бианасы тотып кала аны. Ландыш һәм оныгы өчен җанын меңгә ярып бирергә әзер бу хатын алар өчен генә яши. “Сабыр ит, — ди ул килененә адым саен, — сабыр ит, бәлки, әле бар да җайланыр”.
Ә Ислам Гөлүсәне онытырга уйламый да. Өстәлендә аның фотоларыннан гына торган альбом ята. Ачыктан-ачык хат алышалар. Буш вакыт булды исә, Ислам кат-кат шул хатларны укый. Кияүгә чыгып, әни булырга өлгерсә дә, Гөлүсәсенең дә уенда бары Ислам гына. Ире әллә моны белми, әллә сизеп тә белмәмешкә салыша.
Кызларына биш яшь тулган көннәрдә Ландышларга яңа фатир бирәләр. Бу куанычын бианасы белән уртаклашырга авылга кайткан хатын капкада Гөлүсә белән бәрелешә. Сорашып та торасы юк, һәрвакыттагыча Исламны эзләп килгән инде бу...
Сабырлык касәсе тулып таша — Казанга кайту белән көндәшенең фотоларын, хатларын ертып чүп чиләгенә сала Ландыш. Калтыранган иреннәре гел бер сүзләрне кабатлый: “Йә Ходам, сабырлык бир! Нинди гөнаһларым өчен бу газаплар?”
Ә икенче көнне авылдан хәбәр килә — Гөлүсә авариягә очраган. Машинадагы калган өч кешенең тырналган җирләре дә юк, ә ул шул мизгелдә үк үлгән.
Гөлүсәнең үлеме гаиләгә яңалык алып килми — үсеп килгән кызлары гына аларны ир белән хатын итеп тота. Ислам һаман да Гөлүсә белән саташа, Гөлүсә исеме белән яши, аның каберенә чәчәкләр ташый.
Ландышның: “Әгәр мин Гөлүсәнең фотоларын ертмасам, ул, бәлки, исән калыр, алар икәү бәхетле булырлар иде”, — дип, үзенең керсез күңеленнән гаеп эзләвенә гаҗәпләндем һәм аптырадым мин. “Әгәр Гөлүсәнең барлыгын белсәм, мин Исламга кияүгә чыкмас, аларны да, үземне дә бәхетсез итмәс идем, — ди ул. — Бер-берсен шашып яраткан кешеләрнең берсе үлсә, икенчесе аны үз янына ала, диләр. Мин хәзер шунсыннан куркам. Исламның Гөлүсә каберенә барып йөрүенә мин каршы түгел. Җомга көннәрдә аның рухына садака бирергә үзем исенә төшерәм әле”.
Юк, барыбер аңламадым Ландышны: яратумы бу, язмышка буйсынумы, олы йөрәклелекме? Аңламадым, әмма сокландым!
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Кар патшабикәсе Билгеләнгән вакытта кафеда иде инде кыз. Ишекне ачып керде дә, ярым буш залга күз йөртеп, үзенә кирәкле кешене эзләде. Гомерендә беренче күрүе булса да, ул аны әллә каян таныды. «Снежная королева!» – дигән уй сызылып үтте кабат. Ханбикәләрдәй затлы иде ханым.
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
-
Карындашым – көндәшем Язын чәчәк аткан алмагачның чәчәкләре ап-ак, бик матур. Ләкин нигә соң алмаларының тәме бертөрле түгел? Берсе баллы, ә икенчесе, карар күзгә матур булса да, эчендә – корт.
Соңгы комментарийлар
-
5 март 2021 - 19:29Без имениБалага 40 конда юк,азырак саклау карактер улГүзәл Уразова сабые белән хастаханәдә
-
5 март 2021 - 20:03Без имениКуз тиядер тугач та фотасын куя башлыйлар бит 40 консез чит кешегэ курсэтмилэр иде бит элекГүзәл Уразова сабые белән хастаханәдә
-
5 март 2021 - 21:25Без имениНинди генә җуләрлекләр эшләми адәм баласы.Җиңгәм: «Чибәр ирләр уртак булалар», – диде...
-
5 март 2021 - 10:20Без имениМинем кызым да кияүнең беренче хатыны 2 яшьтә ташлап киткәнбаласын тәрбияли (икенче баласын икенче иренә ташлап китте). Ташлап китсә дә интернет челтәрендәге сайтларда "Минем өчен иң кадерле кешеләрем -улларым. Алар өчен генә яшим",-дип яза. Ә үзе бер ирдән икенче иргә йөри. Менә шундый тормыш.Әллә?!
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.