Бәхетсез җан

Аны кызу җәй аенда кайтардылар. Зур гына ябык машина авыл урамы буйлап килде дә, капкалары матур итеп буялган өй янына килеп туктады. Аннан хәрби кием кигән өч кеше төште. Берсен култыклап алдылар да, капканы ачып җибәрделәр. Тик өй ишеген ачарга өлгерә алмадылар, каршыларына җиңел гәүдәле, кызыл алъяпкычлы бер хатын атылып чыкты. Ул: “Улым, улым’, - дип, уртадагы хәрби кешене килеп кочаклады.
Әйе, бу ананың улы Марат иде. Егет әнисенең иңбашларына кулларын куеп: “Әни, мин авырдым’, - диде. Озатып килгән хәрбиләр ашыга-ашыга саубуллашып чыгып та киттеләр. Маратның йөзе ап-ак, үзе бик ябык, бетерешкән иде.
Ана улының кайтканына сөенеп, тиз генә табын әзерләде, ашатты, эчертте. Марат бик аз сөйләде, сорауларга җавап бирмичә, эндәшмичәрәк утырды. Ә ананың үзәге өзелде.
-И, улым минем, биктә ябыккансың, кайсы җирләрең авырта соң? - дип кат-кат сорады.
- Әни, минем тәнем авыртмый, җаным авырта, - диде улы, ниһаять.
Бу сүзләр анага бик ерактан ишетелгән кебек булды. Борчылуын күрсәтмәскә тырышып:
- Алла теләсә, терелерсең, - дип улын юатты.
Марат та тынычланып киткәндәй булды. Мендәргә таянып йокымсырап алды. Ләкин бу озакка бармады, урыныннан сикереп торды да, бүлмә буйлап йөренгәли башлады. Яңаклары буйлап тир ага, күзләре зур булып ачылган. Үзе авыр итеп еш-еш сулый. Ул бая өйгә кергәндәге кебек түгел иде инде. Йөзендә - курку, күзләрендә шом. Нидер әйтергә тели, тик телен әйләндерә алмый. Бераздан ул инде үзенең туган өендә икәнен дә белми, әнисен дә танымый иде. Ана баласын тынычландырырга тотынды, кулларыннан тотты, кочаклап алды. Ә Мараты һаман: ‘Кит-кит, әйдә, китик’, - дигән сүзләрне кабатлады. Өстенә кигән киемнәрен салып, күлмәген ертып җибәрде.
Бу хәлне күреп, күршеләре тиз генә шәфкать туташын чакырып китерделәр, машина табып район шифаханәсенә озаттылар.
Бер айдан соң Марат шифаханәдән үз аягы белән кайтты. Аның хәле әйбәт, үзе дә матурланган, элекке, хәрби хезмәткә киткәнче булган вакытына ошап калган иде. Җилкәләре киң, куллары көчле, күзләре ягымлы, җылы итеп карыйлар. Нәсимә апаның да йортына нур, ямь кайтты. Анда көлгән, сөйләшкән тавышлар ишетелеп торды.
Кичләрен Марат клубка чыга башлады, яшьләр тирәсенә елышты. Ә яшьләр арасында аның саргылт чәчле, зәңгәр күзле, очып китәргә торган күбәләктәй сөйгән кызы Гөлнур да бар. Я, Ходай, ничек ярата ул аны?! Бөтен дөньяның матурларын җыеп китерсәң дә аның Гөлнурына җитмәс. Тавышы да йомшак, күгәрчен кебек гөрли.
Марат инде эш турында хыяллана башлады. Үзе зур бәхет бит ул туган авылыңда, туганнарың янында эшләп йөрү! Аның һөнәре дә әйбәт: шофер- тракторчы.
Ләкин бу куанычлар, зур өметләр озакка бармады. Марат тагы бик каты авырып китте. Аны Казанга алып киттеләр. Бу хәл шулай берничә мәртәбә кабатланды. Ә Гөлнур барыбер өметен өзмәде, егете артыннан больницага йөрде, табиблар белән сөйләште, киңәште. Ул Маратының терелүенә ышана иде. Шулай булмыйча, яшь, матур чаклары ич әле аларның. Чәчәк кебек яңа гына үсеп җиткән чаклары.
Марат ничек кенә акылын җуйган чакларда да кешегә тими иде, ләкин соңгы вакытта ара-тирә әнисенә бәйпәнгәли башлады.
Ни булган иде соң бу чибәр егеткә? Ни өчен егерме яшендә исәнлеге беткән? Кем гаепле? Хәрби хезмәткә киткәнче бер мәртәбә дә авырып карамаган егет белән ниләр булган соң? Моны үзе генә белә Марат. Ләкин сөйләргә яратмый. Шулай да, әнисе елап-елап ялваргач, ул кыска гына итеп әйтеп салды: ‘Кыйнадылар мине, әни, ике иптәшемне кыйнап үтерделәр, корсакларын ярып алма тутырдылар...’
Маратны бүген тагын Казаннан алып кайттылар. Ябыккан, күзләре ялкынсынып тора. Элек тә шифаханәдән бик сагынып кайта иде. Үзен авылга түгел, ә җәннәткә кайткан кебек хис итә иде. Бу юлы да кайтып керү белән әнисенең ике кулын тотып: ‘Әнием, кичер мине, яңадан мин сине рәнҗетмәм. Мине карап үзең дә авырыйсың бит инде’, - диде. Ул арада Гөлнур да йөгереп килеп җитте, өстәл тутырып чәчәкләр куйды. Сөйгәнен күрүгә Маратның күзләрен яшь каплады...
Марат иртәгесен әнисенә яңадан шифаханәгә бервакытта да бармаячагын белдерде. Әнисе сөенде, Маратым терелгән икән, дип уйлады. Шул куанычтан кибеткә чыгып китте, улын тәмле ризыклар белән сыйлыйсы килде.
...Ана Маратның үле гәүдәсенә кайтып керде. Ул асылынган иде- бәхетсез җанның гомере шулай өзелде. Гөлнур китергән чәчәкләр дә шиңгән иде инде.
Габидә ХӘЙРЕТДИНОВА, Баулы районы.
Әйе, бу ананың улы Марат иде. Егет әнисенең иңбашларына кулларын куеп: “Әни, мин авырдым’, - диде. Озатып килгән хәрбиләр ашыга-ашыга саубуллашып чыгып та киттеләр. Маратның йөзе ап-ак, үзе бик ябык, бетерешкән иде.
Ана улының кайтканына сөенеп, тиз генә табын әзерләде, ашатты, эчертте. Марат бик аз сөйләде, сорауларга җавап бирмичә, эндәшмичәрәк утырды. Ә ананың үзәге өзелде.
-И, улым минем, биктә ябыккансың, кайсы җирләрең авырта соң? - дип кат-кат сорады.
- Әни, минем тәнем авыртмый, җаным авырта, - диде улы, ниһаять.
Бу сүзләр анага бик ерактан ишетелгән кебек булды. Борчылуын күрсәтмәскә тырышып:
- Алла теләсә, терелерсең, - дип улын юатты.
Марат та тынычланып киткәндәй булды. Мендәргә таянып йокымсырап алды. Ләкин бу озакка бармады, урыныннан сикереп торды да, бүлмә буйлап йөренгәли башлады. Яңаклары буйлап тир ага, күзләре зур булып ачылган. Үзе авыр итеп еш-еш сулый. Ул бая өйгә кергәндәге кебек түгел иде инде. Йөзендә - курку, күзләрендә шом. Нидер әйтергә тели, тик телен әйләндерә алмый. Бераздан ул инде үзенең туган өендә икәнен дә белми, әнисен дә танымый иде. Ана баласын тынычландырырга тотынды, кулларыннан тотты, кочаклап алды. Ә Мараты һаман: ‘Кит-кит, әйдә, китик’, - дигән сүзләрне кабатлады. Өстенә кигән киемнәрен салып, күлмәген ертып җибәрде.
Бу хәлне күреп, күршеләре тиз генә шәфкать туташын чакырып китерделәр, машина табып район шифаханәсенә озаттылар.
Бер айдан соң Марат шифаханәдән үз аягы белән кайтты. Аның хәле әйбәт, үзе дә матурланган, элекке, хәрби хезмәткә киткәнче булган вакытына ошап калган иде. Җилкәләре киң, куллары көчле, күзләре ягымлы, җылы итеп карыйлар. Нәсимә апаның да йортына нур, ямь кайтты. Анда көлгән, сөйләшкән тавышлар ишетелеп торды.
Кичләрен Марат клубка чыга башлады, яшьләр тирәсенә елышты. Ә яшьләр арасында аның саргылт чәчле, зәңгәр күзле, очып китәргә торган күбәләктәй сөйгән кызы Гөлнур да бар. Я, Ходай, ничек ярата ул аны?! Бөтен дөньяның матурларын җыеп китерсәң дә аның Гөлнурына җитмәс. Тавышы да йомшак, күгәрчен кебек гөрли.
Марат инде эш турында хыяллана башлады. Үзе зур бәхет бит ул туган авылыңда, туганнарың янында эшләп йөрү! Аның һөнәре дә әйбәт: шофер- тракторчы.
Ләкин бу куанычлар, зур өметләр озакка бармады. Марат тагы бик каты авырып китте. Аны Казанга алып киттеләр. Бу хәл шулай берничә мәртәбә кабатланды. Ә Гөлнур барыбер өметен өзмәде, егете артыннан больницага йөрде, табиблар белән сөйләште, киңәште. Ул Маратының терелүенә ышана иде. Шулай булмыйча, яшь, матур чаклары ич әле аларның. Чәчәк кебек яңа гына үсеп җиткән чаклары.
Марат ничек кенә акылын җуйган чакларда да кешегә тими иде, ләкин соңгы вакытта ара-тирә әнисенә бәйпәнгәли башлады.
Ни булган иде соң бу чибәр егеткә? Ни өчен егерме яшендә исәнлеге беткән? Кем гаепле? Хәрби хезмәткә киткәнче бер мәртәбә дә авырып карамаган егет белән ниләр булган соң? Моны үзе генә белә Марат. Ләкин сөйләргә яратмый. Шулай да, әнисе елап-елап ялваргач, ул кыска гына итеп әйтеп салды: ‘Кыйнадылар мине, әни, ике иптәшемне кыйнап үтерделәр, корсакларын ярып алма тутырдылар...’
Маратны бүген тагын Казаннан алып кайттылар. Ябыккан, күзләре ялкынсынып тора. Элек тә шифаханәдән бик сагынып кайта иде. Үзен авылга түгел, ә җәннәткә кайткан кебек хис итә иде. Бу юлы да кайтып керү белән әнисенең ике кулын тотып: ‘Әнием, кичер мине, яңадан мин сине рәнҗетмәм. Мине карап үзең дә авырыйсың бит инде’, - диде. Ул арада Гөлнур да йөгереп килеп җитте, өстәл тутырып чәчәкләр куйды. Сөйгәнен күрүгә Маратның күзләрен яшь каплады...
Марат иртәгесен әнисенә яңадан шифаханәгә бервакытта да бармаячагын белдерде. Әнисе сөенде, Маратым терелгән икән, дип уйлады. Шул куанычтан кибеткә чыгып китте, улын тәмле ризыклар белән сыйлыйсы килде.
...Ана Маратның үле гәүдәсенә кайтып керде. Ул асылынган иде- бәхетсез җанның гомере шулай өзелде. Гөлнур китергән чәчәкләр дә шиңгән иде инде.
Габидә ХӘЙРЕТДИНОВА, Баулы районы.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин... Сүземне ерактанрак башлыйм әле. Әти үлгәндә мин әле тумаган да булганмын – әни 7 айлык корсаклы килеш калган. Аңа бу вакытта нибары 21 яшь булган...
-
Ялгыз канат Ире чит хатынга чыгып китсә дә, йөрәк болай әрнемәс иде. Хыянәтен кичерә алмый, мендәр кочаклап елар да, мәхәббәтне нәфрәткә әйләндереп яшәр иде. Ә ул хатынына гына түгел, балаларына, әти-әниләренә, диненә, үзенә хыянәт итте. Миләүшә яшь көе ирсез калды.
-
Рәхмәт, әнием! Аның ирен үтереп ташладылар. Дөресрәге, үләр дәрәҗәгә җиткәнче кыйнап ыргыттылар... Аңсыз гәүдәсен өйләреннән ике йөз метрлар чамасы җирдә, барак кебек шыксыз йортларның пычрак ишегалдыннан таптылар...
-
Бар җылымны сиңа бирәм, әни... Әнигә бар җылыңны да, назыңны да, яратуыңны да бирәсең, чөнки ул әни, һәм башкача уйлау, яшәү мөмкин түгелдер... Ә үз әниең булмаса?! Кемгә бүләк итәргә? Сине ничек бар шулай кабул итә торган кем бар тагын?! Әни бар! Иремнең әнисе!
-
Менә шулай... Чәй кайнар суга эләгү белән куе булып чыга башлый. Буяу бит инде. Шайтан алгыры!..
Соңгы комментарийлар
-
28 июнь 2022 - 10:56Без имениСез язманы игътибар белән укымаган, ахры, иптәшләр. Монда бит колхозчы баласының кеше була алмавы турында бармый сүз! Ә ата-ананың баланы аралавы, башкаларга караганда, начаррак мөнәсәбәттә булуы турында сүз бара. Әгәр шартлар булса, бу өлкән кыз да, кече сеңлесе кебек, врач була алыр иде!Врач буласы урынга авылда әбиләр карыйм
-
28 июнь 2022 - 11:47Без имениУзегез йомшак булгансыз. Чыгып китяргя иде. Нык телясягез врач булыр идегез. Урында утырып , хыяллар белян яшяргя унайлырак булган курясен сезгя. Атиегез гаепле тугел ,а узегез . А хазер барсы да гаепле сезнен очен. Алай булмай шул. Узегез ялгышкансыз. Шуны анлагыз хям яшягез алга карап. Артка карап, барсында гаепляп тугел.Врач буласы урынга авылда әбиләр карыйм
-
24 июнь 2022 - 20:10Без имениАзаматны ышандырып йорисе тугел иде! Йомшак ирлэр дэ ничектер бэхетле яши бит эле. Кайбер гаилэдэ хатын-кыз эйдэп бара, торле гаилэ бар. Ин мохиме, ир куп эчмэсен, акча тапсын.Балдаклар, туй күлмәге калды, ә мин...
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.