Күкләргә ашу...

Зәңгәр-фирәзә төн кочагында, арба тәртәсен күтәртеп ясаган чатыр киндеренең тын гына җилфердәвенә башын куеп, үзенең татлы-бизәкле уйларына чумган яшүсмер...
Уңда көне буе эшләп арган, төнге йокыга талган, дулкын-дулкын яллы көмешсу, коңгырт атлар... Йөзе кыз битедәй сылу итеп сынландырылган ат янсыны (профиле) өстендә яңа туган алтын ай чайкала. Чатыр өстенә алсу-шәмәхә чәчкәле куак капланган... Туган илнең гүзәллеген, аның гөлле-йолдызлы төннәрен, илаһи җыр-моң авазларын тоюдан туган хисләргә баткан балачак («Хыялый») – тутыкмас хәтер образы, мәңгелек иҗат этәргече, җан куәте булып күз алдына килеп баса. – Чынлап та, ат көткәндә шулай кешенең бөтен күңеле табигать, андагы моң, әйтелмәгән сүз, гүзәл кичерешләр белән тоташа... Безнең бөтен риваять, халык авыз иҗаты әсәрләребез шундый тылсымлы мохиттә тугандыр мөгаен, – ди әсәрнең авторы, нәкыш остасы Рабис Сәлахов. «Торналар киткән якка» дигән – тауга менеп барган, җигелгән арбадагы кыз белән егетнең серле сәяхәте булсынмы, «Мәтрүшкә исе» әсәрендәге ак күлмәкле, аягына чүәк кигән, тирә-якка искиткеч хуш ис таратып торган мәтрүшкә көлтәләре фонында гүзәл дивар бизәме итеп сурәтләнгән сылу кызмы – болар бары да ыруг-нәсел ырымнарының дәвамы, аларның рухи тотрыклылыгы булып кабул ителә.
Рабис Сәлаховның иҗат дөньясы – шундый сагынулы образлар, балалык хатирәләре, ырым-ышанулар, символлар тулы тирәлек. Биредә татар җыры, әкиятләр, риваятьләр стихиясе хөкем сөрә. Күңелне киндерләрдән ташып чыккан көй-аһәң ритмнары («Көзге ачы җилләрдә», «Җир җиләге», «Ишкәкче карт», «Моңлы сазым», «Зәңгәр шәл», «Уракчы кыз» җырлары) биләп ала. Зыңгылдап, иңрәп торган табигать җисеменә өртелгән кызыл түбәле бүрәнә йортлар, моңлы калкулыклар, яшел үзәннәр, маңгай сырына халык язмышы язылган карчыклар, күпне күргән акыллы картлар, печән чабулар, гашыйк булулар – бер сүз белән әйткәндә, авыл тормышының сихри гүзәллеге бөркелеп тора. Тарих катламнарыннан безгә килеп җиткән Сөембикә, Алтынчәч, ватаннарына тугры калып кошка әйләнгән кыз-каһарманнар («Кызлар тавы») – болар барысы да рәссамның илаһи иҗат дөньясы, аның «сәнгати театры».
Рабис Сәлахов – беренче чиратта, гаҗәеп нәкышче, әкиятләр, мифлар тудыручы оста... Сюжетларының тәэсир итү көче – тамашачыны шигъри әфсенле дөньяга алып китүдә. Гашыйкларны тауга ашырып баручы җитез арба сыман, күкне ярып, кисеп узган торналар авазы, киек-казлар юлы, биек тау өстендә җирләнгән кызларның җаннары булып, авторның уйлары, хыялый рухы белән тоташып, халкыбызның күңел офыкларына, рухи югарылыкка, биеклеккә ашуда.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Кар патшабикәсе Билгеләнгән вакытта кафеда иде инде кыз. Ишекне ачып керде дә, ярым буш залга күз йөртеп, үзенә кирәкле кешене эзләде. Гомерендә беренче күрүе булса да, ул аны әллә каян таныды. «Снежная королева!» – дигән уй сызылып үтте кабат. Ханбикәләрдәй затлы иде ханым.
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Салават Илсөянең гомерен коткарып калган Җырчы Илсөя Бәдретдинова Салаватка: «Минем гомеремне коткарып калучым», – ди. Болай әйтүенең сәбәбе белән кызыксындык.
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
Соңгы комментарийлар
-
25 февраль 2021 - 18:08Без имениУрыска кияъгщ чыкмаган инде ул , чыкса . ьщллщп тормас иде . Щнисе хат язган бит , алып кайтма авылга диеп . Димщк , рус егетенщ чыкмыйча , икенче берщъгщ , яратмаган кешесенщ чыккан кияъгщ дщ . Яратмаган кешесе булгач . улында яратмый инде , оныгында . Щ язылышы , чыннан да , килделе - киттеле . икенче тцрлерщк . матур итеп язарга була иде .Язмыш җиле
-
25 февраль 2021 - 05:31Без имениБик матур язылган. Нэжибэ апа шул. Э карт бик кызганыч. Ник балалары шулай михербансыз булган?!. Анлашылмый. Кузгэ яшьлэр килдеее.Тукталыш
-
24 февраль 2021 - 11:48Без имениХэзер шарлатаннар куп, элек настоящийлар булган«Фәрештәләр төшемдә дога өйрәтте»
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.