Яшь калыйм дисәң...

Теләсә нинди терек җисем таркалуны яңару җиңеп барган чакта гына яши ала. Шушы тигезлек бетеп китсә, җисем әкренләп «сүнә» башлый. Чынында, бөтен тигезлек әчетү-тергезү реакцияләренең балансына бәйле. Әмма әчетү реакциясе тизрәк үтә, чөнки ул энергия бүлеп чыгару белән бара. Ә тергезү реакциясе үзе энергия таләп итә. Җимерү һәрчак җиңелрәк бит ул. Димәк, авыруны җиңү, шул рәвешле гомерне озынайту өчен җисемнең энергиясен арттырырга кирәк. Моның өчен антиоксидантлар бар. Әчетүне һәм таркалу, картаю процессын көчәйтә торган ирекле радикалларга каршы шулар көрәшә дә инде. Безнең сәламәтлек сагында тора торган яшерен «көчләр» турында сөйләшеп алырбыз.
Инсулинны тәртиптә тоту
Альфа-липой кислотасы (АПК), суда яки майлы мохиттә эри торган башка кислоталардан аермалы буларак, бик универсаль яки тиз эрүчән. Ул ирекле радикалларны организмның теләсә кайсы җирендә юк итә ала. АПК теләсә кайсы күзәнәккә, хәтта баш миендәге күзәнәкләргә дә үтеп керә ала. Ә аның төп тәэсир итү кыры исә – нерв чирләре, бигрәк тә диабетка бәйле нейропатия. Бу хасталык аяк авыртулар һәм аларның сизгерлеге кимү рәвешендә чагыла. Канда глюкоза күбәйгәндә нерв күзәнәкләрен ирекле радикаллар зарарлау сәбәпле килеп чыккан бу хасталыкны дәвалаганда да липой кислотасының антиоксидант үзлекләре диабетлы кешеләрнең беренче ярдәмчесе.
Гәрчә липой кислотасын кешенең үз күзәнәкләре җитештерә алса да, без аны ризыктан — шпинаттан, иттән, бавырдан, чүпрәдән алабыз.
Күзәнәкләрдәге яшьлек
Коэнзим Q10 матдәсе бавырда ясала. Тик менә утыз яшьтән соң аның микъдары кими башлый. Һәм 70-80 яшьләргә сабый баланыкы кадәр генә кала. Ә бит ул өлкән яшьтә дә бик кирәк. Чөнки ул җитәрлек микъдарда булган чагында атеросклероз, йөрәк-кан тамырлары авырулары, гипертония баш калкытмый тора. Безнең организмда коэнзим микъдары нормадагының 75 проценты кадәр генә калса, без авырый башлыйбыз икән. Ул бигрәк тә симез кешеләргә файдалы, чөнки артык майны энергиягә әйләндерә. Шулай ук битне шомарта, тирене яхшырта.Иттә, сөттә, сояда, күкәйдә, балыкта, шпинатта, арахиста, җиләк-җимештә бар. Тик ризык аша кеше норманың бик азын гына ала. Нибары — 5-15 миллиграмм, ә кимендә 30 миллиграмм кирәк.
Баш мие өчен азык
Дозагексин кислотасы озак яшәү өчен гаять тә кирәкле майлардан санала. Ул нерв күзәнәкләренең яңарышын тәэмин итә, хәтерне яхшырта, зиһенне көчәйтә. Баш миенә җиңел үтеп керә торган дозагексин кислотасы Паркинсон авыруын кисәтү, инсультны булдырмау өчен кирәкле күзәнәкләрнең үсешен тоткарлый. Ул шулай ук баш мие формалашу һәм акыл үсеше өчен кирәкле, балаларның зиһен үсешен яхшырту өчен зарур матдә булып тора.Организм дозагексин кислотасын башка майлы кислоталардан тартып алырга сәләтле. Ләкин бу гына әз. Шуңа күрә сельдь, скумбрия, форель кебек балыкларны яратыгыз.
Вируслардан саклану
Яшьлекне озынайту өчен селен матдәсе бик кирәк. Чөнки ул һәртөрле яман шешләрнең үсешен тоткарлый, хәтта СПИДка каршы тору сәләтен арттыра. Ул шулай ук зарарланган күзәнәкләрне яңарта, иммунитетны ныгыта, вирусларга, зарарлы бактерияләргә каршы торучанлыкны көчәйтә. Тән тиресе, тырнаклар, чәчләр тәртиптә булсын өчен дә селен кирәк. Бигрәк тә ул нервларны ныгыту хасиятенә ия: гасабилыкны киметә, кәефне яхшырта.
Яши-яши организмда селен микъдары кими. Шуңа күрә аны аптекадан алып эчәргә яки селенга бай ризык ашарга киңәш итәбез. Көнбагышта, иттә, тунец балыгында, кылыч балыкта, сарымсакта селен күп. Бигрәк тә бразилия чикләвеге селенга бай. Бер данә чикләвектә селенның бер көнлек дозасы бар.
фото: pixabay.com
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
«Рәнҗемә миңа, кызым...» Ул аның каберенә еллар үткәч кенә кайта алды. Юк, еракта – диңгез-океаннар артында яшәгәнгә түгел, күңеле тартмаганга...
-
Кыска буйлы зур бәхет Бар яктан да килгән Миләүшәгә башка егет табылмады микән дип, шаккаттым, дөресен генә әйткәндә. Авылда өрлек кадәрле менә дигән ничә егет бар, ә аның артыннан кайсыдыр бер авылдан шушы кечкенә генә егет йөреп маташа.
-
Алсу тәрәзә Хикәя
-
Үләнче Рушания ханым Минсәгыйрованы үзе яшәгән Спас районының Болгар шәһәрендә генә түгел, инде бөтен республикада үләнче дип беләләр
-
Сабырлык чиге 2 Шулай итеп, Сәрия туташ никахлы ире кочагында бер төн генә ләззәтләнеп калган. Нәрсә генә булмасын, авылда «кияүгә чыккан» дигән хәбәр таралган бит...
Соңгы комментарийлар
-
7 февраль 2023 - 06:25Без имениКарыйсы килэ башлады инде. Бу эсэрне укыганым бар иде.Бала бишеге тибрәнүендә – чиркәү чаңы
-
3 февраль 2023 - 09:19Без имениРушания ханымның сәләтенә, булдыклы, уңган булган ханым булганына шаккатып, исем китеп укыдым.Була бит шундый бар яктан да килгән кешеләр, сөбханАллаһ, күз тимәсен 🤲🤲🤲Сәламәтлек, озын гомер телим аңа!Үләнче
-
4 февраль 2023 - 13:37Без имениГомер ничек яшэлсэ дэ утэ.Ярый анлаган ирен,э анламаганнар анламый ул.Яшэгэн саен чарасыз тузеп яшэгэн хатынкыз азмы доньяда.Сабыр тобе Сары алтын дисэлэр дэ сэлэмэтлек бик кирэк нэрсэ.Аллакаебыз яшьлектэ хэр балага тэуфикь, сабырлык хэм уз башына акыл бирсен.Сэлэмэтлектэ булып яшикСабырлык чиге 5
-
3 февраль 2023 - 09:42Без имениИе ие, бау белэн бэйлэп сойрэп яткыралар ди. Шул йоремсэк ирлэрне яклап утырмагыз инде«Йөремсәк» хатын
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.