Үлән генә димә

«Туганым, бездә өч ай яттың, булдыра алган кадәр дәваладык, сезне иртәгә больницадан чыгарабыз!» – диде обходка кергән врач.
Чыннан да, өч ай була язган бит. Грипп минем өстә нинди генә экспериментлар уздырмады ул чагында. Ашаудан язып коры сөяккә калдым, үпкәм күперде, бавырым зурайды, бөерләремнән кан килә һәм кан агулану (сепсис) башланды. Бөтен тәнем дерелдәп, ике кат юрган астында туңып ятуларым хәзер дә исемнән чыкмый.
Өйләренә кайтасы авыруларны врач бүлмәсенә чакырып кертә башладылар. Шул исәптән миңа да чират җитте. Мине дәвалаган врач, больничный кәгазьләре белән бергә кулыма дару үләннәре исемлеге тоттырды да, уңайсызланыбрак: «Озакламый кычыткан шыта башлый инде...» – дип куйды.
Бөердән һаман кан килә, бавырым атларга ирек бирми, анализлар буенча да минем хәл хәйран гына мөшкел иде.
Ул вакытта башымда тагын нинди уйлар йөргәндер, әмма да ләкин хатыным белән кызым һәм әле генә тәпи йөри башлаган, яшь тә тулмаган улым хәтеремнән бер минут та чыкмады. Аларның киләчәктә ничек яшәячәге минем сәламәтлегемнең торышына да бәйләнгән иде.
Шушы борчулар мине врач биргән дару үләннәре исемлеген җентекләп өйрәнергә һәм үземә яраклаштырырга мәҗбүр итте. Беренче укуда ук исемлектәге үләннәрнең күбесе миңа таныш икәнен, мин туып-үскән авылның йорт тирәләрендә, басу-кырларда, елга буйларында үсүен аңладым. Аннары дару үләннәре турында язылган бер-ике китап сатып алдым, аларны өйрәндем. Кычыткан шытып чыгар вакыт җиткәндә, мин инде кайсы үләнне кайдан җыясын белә идем.
Балаларым үсеп җитеп башлы-күзле булды, хатыным белән без инде әби белән бабай. Үзем җыйган үләннәрне күрше-күлән, таныш-белеш тә сорап ала. Белеп кулланганда — «үлән генә» димә!
* Каен яфрагы (май аенда җыела) – 3 өлеш;
* нарат җиләге яфрагы – 2 өлеш;
* аю баланы чәчәге – 3 өлеш;
* бүсер үләне – 3 өлеш;
* чирәм (бәбкә үләне) – 4 өлеш;
* каен җиләге (яфраклары һәм чәчәге) – 3 өлеш;
* апрель аендагы кычыткан шытымы – 2 өлеш;
* май кычытканы – 3 өлеш;
* андыз тамыры – 3 өлеш;
* үги ана яфрагы – 4 өлеш;
* тузганак тамыры (чәчәк атканчы) – 4 өлеш;
* көтүче сумкасы – 3 өлеш;
* саз кипкәре (сушеница топяная) – 4 өлеш;
* кызыл миләш – 4 өлеш;
* наратбаш – 2 өлеш;
* канлы үлән – 3 өлеш.
Шушы үләннәрне бергә катнаштырабыз һәм ике аш кашыгы тутырып алып, ярты литр кайнар су белән термоста 45 минут төнәтәбез. Төнәтмәне, ашар алдыннан, көнгә 4-5 мәртәбә 2-3 аш кашыгы эчәргә кирәк.
Чыннан да, өч ай була язган бит. Грипп минем өстә нинди генә экспериментлар уздырмады ул чагында. Ашаудан язып коры сөяккә калдым, үпкәм күперде, бавырым зурайды, бөерләремнән кан килә һәм кан агулану (сепсис) башланды. Бөтен тәнем дерелдәп, ике кат юрган астында туңып ятуларым хәзер дә исемнән чыкмый.
Өйләренә кайтасы авыруларны врач бүлмәсенә чакырып кертә башладылар. Шул исәптән миңа да чират җитте. Мине дәвалаган врач, больничный кәгазьләре белән бергә кулыма дару үләннәре исемлеге тоттырды да, уңайсызланыбрак: «Озакламый кычыткан шыта башлый инде...» – дип куйды.
Бөердән һаман кан килә, бавырым атларга ирек бирми, анализлар буенча да минем хәл хәйран гына мөшкел иде.
Ул вакытта башымда тагын нинди уйлар йөргәндер, әмма да ләкин хатыным белән кызым һәм әле генә тәпи йөри башлаган, яшь тә тулмаган улым хәтеремнән бер минут та чыкмады. Аларның киләчәктә ничек яшәячәге минем сәламәтлегемнең торышына да бәйләнгән иде.
Шушы борчулар мине врач биргән дару үләннәре исемлеген җентекләп өйрәнергә һәм үземә яраклаштырырга мәҗбүр итте. Беренче укуда ук исемлектәге үләннәрнең күбесе миңа таныш икәнен, мин туып-үскән авылның йорт тирәләрендә, басу-кырларда, елга буйларында үсүен аңладым. Аннары дару үләннәре турында язылган бер-ике китап сатып алдым, аларны өйрәндем. Кычыткан шытып чыгар вакыт җиткәндә, мин инде кайсы үләнне кайдан җыясын белә идем.
Балаларым үсеп җитеп башлы-күзле булды, хатыным белән без инде әби белән бабай. Үзем җыйган үләннәрне күрше-күлән, таныш-белеш тә сорап ала. Белеп кулланганда — «үлән генә» димә!
* Каен яфрагы (май аенда җыела) – 3 өлеш;
* нарат җиләге яфрагы – 2 өлеш;
* аю баланы чәчәге – 3 өлеш;
* бүсер үләне – 3 өлеш;
* чирәм (бәбкә үләне) – 4 өлеш;
* каен җиләге (яфраклары һәм чәчәге) – 3 өлеш;
* апрель аендагы кычыткан шытымы – 2 өлеш;
* май кычытканы – 3 өлеш;
* андыз тамыры – 3 өлеш;
* үги ана яфрагы – 4 өлеш;
* тузганак тамыры (чәчәк атканчы) – 4 өлеш;
* көтүче сумкасы – 3 өлеш;
* саз кипкәре (сушеница топяная) – 4 өлеш;
* кызыл миләш – 4 өлеш;
* наратбаш – 2 өлеш;
* канлы үлән – 3 өлеш.
Шушы үләннәрне бергә катнаштырабыз һәм ике аш кашыгы тутырып алып, ярты литр кайнар су белән термоста 45 минут төнәтәбез. Төнәтмәне, ашар алдыннан, көнгә 4-5 мәртәбә 2-3 аш кашыгы эчәргә кирәк.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
-
Карындашым – көндәшем Язын чәчәк аткан алмагачның чәчәкләре ап-ак, бик матур. Ләкин нигә соң алмаларының тәме бертөрле түгел? Берсе баллы, ә икенчесе, карар күзгә матур булса да, эчендә – корт.
-
Вәгъдә йөзеге Җамалия әби җырлый-җырлый җеп эрли. Тәрәздән кергән кояш нурлары аның ак яулыгына, кара бөрчекләр төшерелгән ситсы күлмәгенә төшә...
Соңгы комментарийлар
-
5 март 2021 - 19:29Без имениБалага 40 конда юк,азырак саклау карактер улГүзәл Уразова сабые белән хастаханәдә
-
5 март 2021 - 20:03Без имениКуз тиядер тугач та фотасын куя башлыйлар бит 40 консез чит кешегэ курсэтмилэр иде бит элекГүзәл Уразова сабые белән хастаханәдә
-
5 март 2021 - 21:25Без имениНинди генә җуләрлекләр эшләми адәм баласы.Җиңгәм: «Чибәр ирләр уртак булалар», – диде...
-
5 март 2021 - 10:20Без имениМинем кызым да кияүнең беренче хатыны 2 яшьтә ташлап киткәнбаласын тәрбияли (икенче баласын икенче иренә ташлап китте). Ташлап китсә дә интернет челтәрендәге сайтларда "Минем өчен иң кадерле кешеләрем -улларым. Алар өчен генә яшим",-дип яза. Ә үзе бер ирдән икенче иргә йөри. Менә шундый тормыш.Әллә?!
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.