Әйләнеп кайтмадылар...

1941 елның кояшлы июнь иртәсе шушы көнгә кадәр хәтеремдә. Дөньяда аз гына яшәп тә, батырлыгы, Ватанга тугрылыгы белән халык күңеленә мәңгегә кереп калган Абдулла Алишны бүләк иткән Көек авылы (Спас районы) үз улларын сугышка озата. Атлы арбаларга төялгән ир-ат җырлап авыл өйләнә, авыл белән хушлаша. Алар арасында әтием Исмәгыйль дә бар. Әнә атлар авылны чыгып киләләр:
Исән булсак, бер кайтырбыз,
Сау булыгыз туганнар, —
дип җырлый алар.
Кояш нурлары күзне чагылдыра, юл буендагы борчак басуы ап-ак чәчәккә күмелгән. Дөнья нинди матур! Ә кешеләрнең күзендә яшь, күңелләрендә хәсрәт.
Күкрәк баласын күтәргән әни белән елый-елый әтине озата барабыз. Ул вакытта миңа ун яшь кенә булса да, әнине тынычландырам: “Елама инде, әни, бөтен әтиләр дә китәләр бит, кайтыр әле”, — дим. Ләкин әтигә әйләнеп кайтырга насыйп булмады, ул Мәскәү янындагы сугышларда башын салды. Авыр көннәрнең чиге булмас кебек тоелды. Иң олы бала буларак, өч бала белән тол калган әнигә терәк булырга тырыштым. Әни урак урса, мин көлтә бәйләдем, бәрәңге төбен өйсә, чүбен мин утадым, капчыклап печән ташыдым, башак җыйдым. Ил кайгысы, дөнья мәшәкатьләре белән мавыгып, вакыт уза торды. Өметнең генә сүнәсе килмәде. Күп еллар буе әтинең әйләнеп кайтуын көттек...
Җиде сыйныфны тәмамлаганнан соң, Казаннан кайткан туганыбыз, мех комбинатына эшкә урнашырга димләде, мин шатланып риза булдым. Гомерем буе шунда мех кисүче булып яратып эшләдем. Ирем, хәзер мәрхүм инде, Нуретдин белән матур гаилә корып, ике ул үстердек. Ишек-тәрәзө каккан саен сугыштан кайтмаган ирен көтүче әнине үз яныбызга алып килдек. Балаларыбызны үстереште. Инде олыгайгач, үзен тәрбияләп, кадер-хөрмәттә генә яшәттек, Ходайга шөкер, барыбызга да бәхиллеген биреп калдырды әни.
Яшәргә дә өлгерми яуда ятып калган әтиләр, яшьлекләрен, мәхәббәтләрен, бәхетләрен сугыш урлаган әниләр турында уйлыйм да, йөрәгем өзелеп куя. Алар да бер генә тапкыр яшәргә килгән бит бу җиргә...
Исән булсак, бер кайтырбыз,
Сау булыгыз туганнар, —
дип җырлый алар.
Кояш нурлары күзне чагылдыра, юл буендагы борчак басуы ап-ак чәчәккә күмелгән. Дөнья нинди матур! Ә кешеләрнең күзендә яшь, күңелләрендә хәсрәт.
Күкрәк баласын күтәргән әни белән елый-елый әтине озата барабыз. Ул вакытта миңа ун яшь кенә булса да, әнине тынычландырам: “Елама инде, әни, бөтен әтиләр дә китәләр бит, кайтыр әле”, — дим. Ләкин әтигә әйләнеп кайтырга насыйп булмады, ул Мәскәү янындагы сугышларда башын салды. Авыр көннәрнең чиге булмас кебек тоелды. Иң олы бала буларак, өч бала белән тол калган әнигә терәк булырга тырыштым. Әни урак урса, мин көлтә бәйләдем, бәрәңге төбен өйсә, чүбен мин утадым, капчыклап печән ташыдым, башак җыйдым. Ил кайгысы, дөнья мәшәкатьләре белән мавыгып, вакыт уза торды. Өметнең генә сүнәсе килмәде. Күп еллар буе әтинең әйләнеп кайтуын көттек...
Җиде сыйныфны тәмамлаганнан соң, Казаннан кайткан туганыбыз, мех комбинатына эшкә урнашырга димләде, мин шатланып риза булдым. Гомерем буе шунда мех кисүче булып яратып эшләдем. Ирем, хәзер мәрхүм инде, Нуретдин белән матур гаилә корып, ике ул үстердек. Ишек-тәрәзө каккан саен сугыштан кайтмаган ирен көтүче әнине үз яныбызга алып килдек. Балаларыбызны үстереште. Инде олыгайгач, үзен тәрбияләп, кадер-хөрмәттә генә яшәттек, Ходайга шөкер, барыбызга да бәхиллеген биреп калдырды әни.
Яшәргә дә өлгерми яуда ятып калган әтиләр, яшьлекләрен, мәхәббәтләрен, бәхетләрен сугыш урлаган әниләр турында уйлыйм да, йөрәгем өзелеп куя. Алар да бер генә тапкыр яшәргә килгән бит бу җиргә...
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Гомеркәйләр бик кыска (хикәя)
-
Галош язмышымны хәл итте Балачактан ук әкиятләр яратмыйм. Ышанмыйм да. Әмма тормышың әкият сценариесе ,буенча баргач, ышанмый хәл юк икән...
-
Җандагы төер Мәрйәм кебек быел зарыгып кыш килгәнен көткән кеше бар микән? Юктыр!
-
Ирем ярым түгел... Ашыгып кияүгә чыкканыма иманым камил иде. Иремә барысын да әйтәм дә, аерылам...
Соңгы комментарийлар
-
16 гыйнвар 2021 - 17:16Без имениЭнвэр бик вакытлы гаилэ корган. Кулдан кулга йоргэн хатын-кыз ана иш булмас иде дип уйлыйм.Тиң ярым һәрвакыт янымда булган
-
16 гыйнвар 2021 - 19:14Без имениБик эчтэлекле язма бу,Аллаhынын рэхмэте яусын.Гел безнен эбекэй турында язылган диярсен.Мин Ютазы районы Димтамак авылыннан.Безнен эбекэебез бик тыйнак, булган, йомшак кунелле кеше иде.Урыны ожмахта булсын!Якын ерак әбекәем
-
16 гыйнвар 2021 - 19:38Без имениБездэ Дэ Башкортостан да эбекэй Хэм бабыкай дия идек инэки б/ н этки диеп эйтэ идек.Балалар энием хэм этием дилэр,оныклар дэу эни хэм дэу эти дилэр.Якын ерак әбекәем
-
16 гыйнвар 2021 - 19:20Без имениЗ тапкыр укып чыктым. Бик ошады. Авторга зур рэхмэт!Якын ерак әбекәем
-
17 гыйнвар 2021 - 09:03Без имениКуп хатын-кызнын башыннан утәдер андый вакытлыча мавыгулар.Тик кочле йөрәклеләре генә гаиләсен таркатмыйча яши беләләр.Ирем ярым түгел...
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.