Үкенечләр - урман...

Ул миңа берсендә, радиога хат язып, үзенең туган көненә җыр тапшыруларын сорарга кушкан иде. Зөфәр Билалов җырлый ул җырны. Сез дә беләсездер, “йөгерә-йөгерә кереп адаштым” дигән юллар бар анда. Блокнотыма ул чакта сөйләшкән сүзләребезне дә язып куйганмын. “Сугыш башланганда миңа 18 яшь тә тулмаган иде әле, наным, - дип сөйләп утырган ул миңа. - Әтине алдылар, әни белән икебезгә дүрт бала белән калдык. Ат җигеп тә, үгез җигеп тә эшләдем, окоп казырга да җибәрделәр. Бар теләгәнем - сугышлар гына булмасын, балам! Җизнәгез генә иртә китте, 32 ел гына торып калдык. Вафатына уналтынчы ел китсә дә, аны уйламаган көнем юк минем. Моңсу шул, бик моңсу. Җырдагыча, урманнарга кереп адашкан кебек кенә булды шул...
Малайлардан, кызлардан ризамын. Өч ул, ике кыз үстердек, бар да гаиләлеләр...”
Мин боларны радиога язасы хатыма кирәк булыр дип теркәп куйганмындыр инде. Үтенечен онытмадым да, башта уку, имтиханнар, аннан эш, гаилә мәшәкатьләре белән үти дә алмадым. Мин моны яңадан кичә искә төшердем. Ә ике көн элек 87 яшьлек ул ананы баудан өзеп төшерделәр.
Намаз яшендәге карчыкның үз-үзенә кул салуы, дөньядан мордар булып китүе Галимә апа яшәгән бистә халкын тетрәндерде генә дисәм, аз булыр. Соңгы язуын калдырмаса да, әбинең нигә болай эшләве берәүгә дә сер түгел. “Малайларга, киленнәргә, кызларга артык кашык булудан ардым, муенга элмәк салып котылсам гына”, - дигән сүзләрне таныш-белешләренә, күршеләренә генә түгел, ул хәтта инде кызларына да әйткәләгән булган. “Андый сүз сөйләмә, шайтан кулыңа бау тоттырыр”, - дип ачуланганнар үзен. Түзәр чамасы, чыннан да, калмаган, күрәсең. Соңгы вакытларда таягына таянып күбрәк урам тирәсендә йөргән ул, ашау-эчүе дә күршеләрендә узган, соңгы тапкыр бер ай элек аны юындыручылар да тагын булган.
Ана күңеле киң шул миңа - дип сөйләп утырган иде. Сер бирәсе, белгертәсе килмәгәндер инде.
Мәет өстендә сүз күп булды. Каенанасын башын элмәккә тыгуга кадәр китереп җиткергән киленне гаепләделәр, бердәнбер әниләрен үзләренә сыендыра алмаган кызларына шаккатылар, бер хатыннарына хуҗа була белмәгән улларын ачуландылар.
Ана кеше дөньядан үзе җан иңдергән балаларына рәнҗеп, үпкә белән китте. Җыелган халык мәрхүмәне озатканда кызларының елап калуларын да яратмады. Җеназа өстендә елап, үкенеп кенә үткәннәрне кире кайтара алмыйсың. Аналарның кадерен алар исән чакта белергә кирәк.
“Галимәне Ходай бу гөнаһысы өчен кичерер, балалары гына мондый зур рәнҗеш белән ничек яшәп бетәрләр хәзер?!” - дигән сүзләрне дә күп әйттеләр.
Галимә апа миңа да үкенечнең никадәр авыр булуын аңлатып китте. Хәлемнән килсә дә, үзе исән чагында үтенечен үти, аның хөрмәтенә җыр сорый алмадым мин. Ул моны инде оныткан булгандыр, дип, үз-үземне ышандырасым килә хәзер. Фани дөньядан үзләренә бәхиллеген бирми киткән әниләрен уйлап, Галимә апаның биш баласы бүген үзләрен ни дип юаталар, гөнаһларын ничек юарга уйлыйлар икән? Уйлыйлармы икән?
Малайлардан, кызлардан ризамын. Өч ул, ике кыз үстердек, бар да гаиләлеләр...”
Мин боларны радиога язасы хатыма кирәк булыр дип теркәп куйганмындыр инде. Үтенечен онытмадым да, башта уку, имтиханнар, аннан эш, гаилә мәшәкатьләре белән үти дә алмадым. Мин моны яңадан кичә искә төшердем. Ә ике көн элек 87 яшьлек ул ананы баудан өзеп төшерделәр.
Намаз яшендәге карчыкның үз-үзенә кул салуы, дөньядан мордар булып китүе Галимә апа яшәгән бистә халкын тетрәндерде генә дисәм, аз булыр. Соңгы язуын калдырмаса да, әбинең нигә болай эшләве берәүгә дә сер түгел. “Малайларга, киленнәргә, кызларга артык кашык булудан ардым, муенга элмәк салып котылсам гына”, - дигән сүзләрне таныш-белешләренә, күршеләренә генә түгел, ул хәтта инде кызларына да әйткәләгән булган. “Андый сүз сөйләмә, шайтан кулыңа бау тоттырыр”, - дип ачуланганнар үзен. Түзәр чамасы, чыннан да, калмаган, күрәсең. Соңгы вакытларда таягына таянып күбрәк урам тирәсендә йөргән ул, ашау-эчүе дә күршеләрендә узган, соңгы тапкыр бер ай элек аны юындыручылар да тагын булган.
Ана күңеле киң шул миңа - дип сөйләп утырган иде. Сер бирәсе, белгертәсе килмәгәндер инде.
Мәет өстендә сүз күп булды. Каенанасын башын элмәккә тыгуга кадәр китереп җиткергән киленне гаепләделәр, бердәнбер әниләрен үзләренә сыендыра алмаган кызларына шаккатылар, бер хатыннарына хуҗа була белмәгән улларын ачуландылар.
Ана кеше дөньядан үзе җан иңдергән балаларына рәнҗеп, үпкә белән китте. Җыелган халык мәрхүмәне озатканда кызларының елап калуларын да яратмады. Җеназа өстендә елап, үкенеп кенә үткәннәрне кире кайтара алмыйсың. Аналарның кадерен алар исән чакта белергә кирәк.
“Галимәне Ходай бу гөнаһысы өчен кичерер, балалары гына мондый зур рәнҗеш белән ничек яшәп бетәрләр хәзер?!” - дигән сүзләрне дә күп әйттеләр.
Галимә апа миңа да үкенечнең никадәр авыр булуын аңлатып китте. Хәлемнән килсә дә, үзе исән чагында үтенечен үти, аның хөрмәтенә җыр сорый алмадым мин. Ул моны инде оныткан булгандыр, дип, үз-үземне ышандырасым килә хәзер. Фани дөньядан үзләренә бәхиллеген бирми киткән әниләрен уйлап, Галимә апаның биш баласы бүген үзләрен ни дип юаталар, гөнаһларын ничек юарга уйлыйлар икән? Уйлыйлармы икән?
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Ник ашыктың? Иртән йокылы-уяулы яткан вакытта, башыма шушы шигъри юллар килде. Исемнән чыгудан куркып, күзләремне дә ачмыйча, диван култыксасына үрелдем. Шагыйрә дустымның бүләк иткән китабы янында гына телефоным ятарга тиеш.
-
Җандагы төер Мәрйәм кебек быел зарыгып кыш килгәнен көткән кеше бар микән? Юктыр!
-
Ирем ярым түгел... Ашыгып кияүгә чыкканыма иманым камил иде. Иремә барысын да әйтәм дә, аерылам...
-
Ирем гомер буе, «кыз түгел идең», диде Минем бу хакта берәүгә дә сөйләгәнем юк. Язганнарымны укыгач, нигә сөйләмәгәнемне аңларсыз да. Кеше белән бүлешеп була торган хәлмени?
Соңгы комментарийлар
-
25 гыйнвар 2021 - 19:38Без имениНигэ тагын бер ун тапкыр язмадыгыз аны🤔Чулпан Йосыпова икенче тапкыр әни булган
-
25 гыйнвар 2021 - 18:38Без имениБаладан да газиз кем бар доньяда!!!Булачак иремә мин кирәк, улым кирәкми
-
26 гыйнвар 2021 - 11:00Без имениходай сабырлык. бирсенВәсилә Фәттахованың ире Илгиз: «Минем иң якын кешем... Мәңгелеккә!»
-
26 гыйнвар 2021 - 17:13Без имениАхырдан укенерсен бит ,я бала бэлэн бар я аргызны Оз ,Булачак иремә мин кирәк, улым кирәкми
-
25 гыйнвар 2021 - 06:16Без имениБаланы уз итмэгэч ул ир тугел, баланы ана алыштырмыйлар. Уз бэхетен алда эле синенБулачак иремә мин кирәк, улым кирәкми
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.