Әни кадере

Әниемнең беренче ире озак кына авырып ятып, үлеп китә. Аның елын үткәргәч, ике яшьлек абыемны бәләкәй кул арбасына утыртып, әни туган нигезенә кайтып егыла. Ә тагын биш елдан ул балачактан гарип калган әтиемә кияүгә чыга. Әтием эшләп йөрсә дә, гаилә йөген тарту әни җилкәсендә булды. Мин тугач та, сеңлемне тапкач та, кырык көн узуга, әни яңадан колхозда сыер сава башлаган. Ачы таңнан, бер чынаяк чәй дә эчмичә, китеп барыр иде ул фермага. Беренчелекне бирергә яратмады шул.
Әни гомер буе таза, сау- сәламәт кешеләргә кызыкты. Чөнки үзе мин белгәннән бирле гел авырды. Кан басымы белән җәфаланды ул. Кырыгышар көн тоташ хастаханәдә ятыр иде. Аннан чыга да тагын баш күтәрми эшкә ябыша. Берсендә (миңа ул чакта 12-13 яшьләр булгандыр) аны бик авыр хәлдә хастаханәгә салдылар. Беренче көнне — әти, икенче көнне янында кунарга мин калдым. Әни бер кешелек аерым палатада ята. “Бигрәк әйбәт палата бу, әйеме, әнием, кеше дә борчымый, безне дә кундыралар”, —дим. Әнинең башын көч-хәл белән борып, керфекләрен авыр гына күтәреп, бер сүз дәшмичә, ирен чите белән генә елмайгандай итеп куйганы бүгенгедәй хәтеремдә. Нәрсә уйлады икән әни ул чагында? Әлеге палатадан бик сирәкләрнең генә исән чыгуын мин шул соңыннан гына белдем. Дөрес, ул чакта әни өйгә үз аяклары белән кайтты әле. Башта гел дәва эзләсә дә, соңгы елларда хастаханәгә йөрмәс булды. Ятса да, торса да гел бер теләк теләде: “Аяк өсли китеп барсам гына ярар иде”.
Шәһәрдә яшәүчеләргә бик кызыга иде әни. Каладагылар оҗмахта яшидер кебек тоела иде аңа: утын-печән кирәкми, су ташыйсы-түгәсе юк, өй җылы, кибетендә ни теләсәң — шул бар. Тагын җир җимертеп эшләүче, “дөнья көтүчеләргә” кызыкты. Югыйсә, үзе дә кимен куймады. Печән чапса, кибән куйса, утын киссә дә ир-атлардан һич калышмады.
Ә менә байларга, байлыкка кызыкканын белмим әнинең. Ул бик сакчыл, уңган, булган, әйберне тота белә торган хатын иде. Урман, бакча җиләк-җимешеннән әни әзерләгән кайнатмаларның исәбе-хисабы юк иде бездә. Юкны да бар итә белә иде ул.
Башта абыем гаилә корды, аннан, югары белем алгач, сеңлем белән мин дә кияүгә чыктык. Гомерләр үтә тора, әмма бер-бер артлы узган еллар иңнәргә шатлыкларны гына түгел, югалтуларны да өя бара. Әнинең кадерен үзең бала тапкач кына аңлыйсың, дигән сүзләрне ишеткән саен йөрәгем сыкрый. Мин моны ахыргача аңлап, тоеп, белеп тә бетерергә өлгермәдем бугай. Кызым Айгөл туганга кырык өченче көн булганда ачы таңнан абый: “Әни китеп барды”, — дип шылтыратты. Илле алты яшендә, дөньяның бер рәхәтен күрмичә! Авылдашлар: “Сөенечләрен күтәрә алмады”, — диделәр. Бер ел эчендә ике кызын да кияүгә бирү, ике яктан да кодалар төшерү, бер айда ике оныгын күрү — авыру әни өчен, чынлап та, күбрәк булгандыр шул.
Ашыкты шул әни. Исән чакта күпме генә кадерләгән кебек тоелсак та, үкенечләр арта гына бара. “Их, әни исән булса иде!” дигән уфтанулар, сагынулар да...
Кадрия АЕТОВА-ӘДҺӘМОВА
Әни гомер буе таза, сау- сәламәт кешеләргә кызыкты. Чөнки үзе мин белгәннән бирле гел авырды. Кан басымы белән җәфаланды ул. Кырыгышар көн тоташ хастаханәдә ятыр иде. Аннан чыга да тагын баш күтәрми эшкә ябыша. Берсендә (миңа ул чакта 12-13 яшьләр булгандыр) аны бик авыр хәлдә хастаханәгә салдылар. Беренче көнне — әти, икенче көнне янында кунарга мин калдым. Әни бер кешелек аерым палатада ята. “Бигрәк әйбәт палата бу, әйеме, әнием, кеше дә борчымый, безне дә кундыралар”, —дим. Әнинең башын көч-хәл белән борып, керфекләрен авыр гына күтәреп, бер сүз дәшмичә, ирен чите белән генә елмайгандай итеп куйганы бүгенгедәй хәтеремдә. Нәрсә уйлады икән әни ул чагында? Әлеге палатадан бик сирәкләрнең генә исән чыгуын мин шул соңыннан гына белдем. Дөрес, ул чакта әни өйгә үз аяклары белән кайтты әле. Башта гел дәва эзләсә дә, соңгы елларда хастаханәгә йөрмәс булды. Ятса да, торса да гел бер теләк теләде: “Аяк өсли китеп барсам гына ярар иде”.
Шәһәрдә яшәүчеләргә бик кызыга иде әни. Каладагылар оҗмахта яшидер кебек тоела иде аңа: утын-печән кирәкми, су ташыйсы-түгәсе юк, өй җылы, кибетендә ни теләсәң — шул бар. Тагын җир җимертеп эшләүче, “дөнья көтүчеләргә” кызыкты. Югыйсә, үзе дә кимен куймады. Печән чапса, кибән куйса, утын киссә дә ир-атлардан һич калышмады.
Ә менә байларга, байлыкка кызыкканын белмим әнинең. Ул бик сакчыл, уңган, булган, әйберне тота белә торган хатын иде. Урман, бакча җиләк-җимешеннән әни әзерләгән кайнатмаларның исәбе-хисабы юк иде бездә. Юкны да бар итә белә иде ул.
Башта абыем гаилә корды, аннан, югары белем алгач, сеңлем белән мин дә кияүгә чыктык. Гомерләр үтә тора, әмма бер-бер артлы узган еллар иңнәргә шатлыкларны гына түгел, югалтуларны да өя бара. Әнинең кадерен үзең бала тапкач кына аңлыйсың, дигән сүзләрне ишеткән саен йөрәгем сыкрый. Мин моны ахыргача аңлап, тоеп, белеп тә бетерергә өлгермәдем бугай. Кызым Айгөл туганга кырык өченче көн булганда ачы таңнан абый: “Әни китеп барды”, — дип шылтыратты. Илле алты яшендә, дөньяның бер рәхәтен күрмичә! Авылдашлар: “Сөенечләрен күтәрә алмады”, — диделәр. Бер ел эчендә ике кызын да кияүгә бирү, ике яктан да кодалар төшерү, бер айда ике оныгын күрү — авыру әни өчен, чынлап та, күбрәк булгандыр шул.
Ашыкты шул әни. Исән чакта күпме генә кадерләгән кебек тоелсак та, үкенечләр арта гына бара. “Их, әни исән булса иде!” дигән уфтанулар, сагынулар да...
Кадрия АЕТОВА-ӘДҺӘМОВА
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Кар патшабикәсе Билгеләнгән вакытта кафеда иде инде кыз. Ишекне ачып керде дә, ярым буш залга күз йөртеп, үзенә кирәкле кешене эзләде. Гомерендә беренче күрүе булса да, ул аны әллә каян таныды. «Снежная королева!» – дигән уй сызылып үтте кабат. Ханбикәләрдәй затлы иде ханым.
-
Тапшырылмаган имтихан Без еш кына: «Күргәннәрдән китап язырлык, кино төшерерлек», – дибез. Беркемнең дә язмышы ал да гөл түгел. Тик кайберәүләр, аның кире якларын оста итеп яшерә,
-
Гомернең ике яры Бездә бүген – дебют! Гөлнур Сафиуллинаның дебюты! Ниһаять!.. Аның хикәяләр яза башлавын бик көткән идек без. Хәер, Гөлнурның журналист язмалары ук чын хикәя итеп кабул ителә: йә елмаеп, йә күз яшьләрен тыярга тырышып укыйсың... Ә геройлары үзенә охшаган: тыйнак, акыллы, сизгер күңелле, серле... Кечкенә генә бер сүзе, карашы, хәрәкәте белән дөньяларны үзгәртә, гап-гади тормышны ямьгә төрә белгән... Менә шулай! Хикәяләрендә – фәлсәфә, хисләр, сизгер хатын-кыз йөрәге, тагын әллә ниләр – кыскасы, өр-яңа халәт!
-
Карындашым – көндәшем Язын чәчәк аткан алмагачның чәчәкләре ап-ак, бик матур. Ләкин нигә соң алмаларының тәме бертөрле түгел? Берсе баллы, ә икенчесе, карар күзгә матур булса да, эчендә – корт.
Соңгы комментарийлар
-
1 март 2021 - 23:59Без имениШаккаттым! Ничек инде, шулай яратышып, башкага чыгып була? Аның да яратуын белә торып? Андый ярату бар кешегә дә килми бит әле ул! Кем нәрсә әйтмәс... Сине яраткан кешегә чыгарга була, узеңнең куңелеңдә башка берәу булмаса. АнҖиңгәм: «Чибәр ирләр уртак булалар», – диде...
-
1 март 2021 - 21:30Без имениЭзме купме гомер калган, хоть шуны бергэ яшэсэлэр иде. Кемнэн куркасы? Безнен халык торле исэрлек ясый да, шул интегуне героизм итеп, кеше ни эйтер дип, хаман шул юлын дэвам итэ. Кинэштэн генэ дэ тормый. Мало ли кто что скажет, бэлки, теге жингиме, кемме апа да очраклы гына эйтеп куйган суз булгандыр ул чибэрлэр турында? Кешенен бит уз башы да бар, кинэш биргэн кеше гаепле тугел монда. Но шунысы ин кызганычы: хаман очрашмый, курешми яши бу хатын яраткан кешесе белэн, мэнге яшэргэ жыенган, диярсен. Элеге вакытта ул интегу нигэ, анламыйм.Җиңгәм: «Чибәр ирләр уртак булалар», – диде...
-
1 март 2021 - 17:44Без имениСез узегезне бик дорес тотасыз. Но мондый галэмэткэ чик куярга или башка отделга кучэргэ. Бары шул гына.Ирләр коллективында хатын-кызга кыенмы?
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.