Догадан кем өстен?

Бүген ял көне, барыбыз да җыелышып, өйдә чыр-чу килеп ятыш. Безнең фатирның тәрәзәләре ишегалдына карый: кем килгәне, кем киткәне гел күз уңында. Төшкә табарак урамнан бер төркем бабайлар үтеп китте. Башларында – түбәтәй, кулларында – ниндидер букчалар. Ашка баралар икән, дип уйлап куйдым. Әллә нигә күңел күтәрелде. Көне дә кояшлы, әнә изге ниятле бабайлар йөри – нинди хозурлык!
Өйләләр узып, тәлинкә-кашыкларны юып йөргәндә кыңгырауга бастылар. Сорамый-нитми генә ишекне ача торган гадәтем бар минем. Югыйсә алай ярамаганын да беләм. Балаларга да өйрәткән булам әле, ә үзем шул алтын кагыйдәне гел бозам.
Бу юлы да берсүзсез ишекне ачып җибәрдем. Бәрәкалла! Ашка китеп баручы теге түбәтәйле бабай ич бу! Нигә безгә килгән ул? Баш миемне кыймылдаткан арада, бабаем аңлатып өлгерде: мәчеттән килеше икән.
Безгә мәчеттән килгәлиләр анысы, күрше-күлән дә еш керә. Аягына басып йөрү бәхетен татымаган, тумыштан гарип апам янына киләләр. Безнең халык язмыш тарафыннан кыерсытылган нәүмизне бүләк, күчтәнәч белән куандыруны изге бурычы саный бит ул. Бу бабай да апам янына килгәндер инде, дим. Ул исә тиз генә аяк киемнәрен салды да, мәчеттән мин, мәчеттән, дип сөйләнә-сөйләнә, җәлт кенә кухня якка узды. Олы кешенең, җитмәсә, дин әһеленең юлына аркылы төшә алмыйм бит инде. Бабай артыннан мин дә иярдем. «Менә, күршеләрегез сезне мөселманнар диде. Шуңа кердем әле», – дип, кулын догага кушырды ул. Бер урындыкка мин дә чүмәштем. Дога кылгач, бабакай букчасыннан бер-бер артлы шәмаилләр алып, өстәлгә тезә башлады. «Кызым, мин синең йортыңа дога алып килдем. Догадан өстен булма, әйдә, алып җибәр. Әнә күршеләрегез дә алды, син дә ал!» «Визитының» сәбәбе дә ачыкланды. Ә-ә, әйбер сатып йөрүче бабай икән бит бу! Бер шәмаилен кулыма алдым. Мондыйрак «дога язуы» (дәү әни аны шулай ди торган иде) авылдагы йортыбызда эленеп тора. Пыяланың арткы ягын зәңгәр төскә буяп, мәчет сурәте төшергәннәр. Урта бер җирендәрәк, саргая төшкән кәгазьгә ниндидер аять язылган. Матур, нәфис итеп башкарылган эш түгел үзе. Безнең дә шәмаилләребез бар. Сәнгать мәктәбен тәмамлаган дус кызымның эшләре алар – пыяланың арткы ягына нечкә каләм белән берәр аять язып, көмеш кәгазь, бәрхет тукыма белән эшләнгән, матур кысага куелган шәмаилләр.
Бабайдан товарының хакын сорашам. Бәясе бар икән: биш йөз дә, алты йөз. Ай-яй! Минем икеләнеп торуымны күргән бабай, чынлап торып һөҗүмгә күчте – психологик һөҗүмгә. «Кызым, мөселман башың белән, догадан өстен булма инде. Ал дим бит! Менә монысы балаларны саклый торган дога, монысына тынычлык догасы язылган. Бөтен күршеләрегез дә алды, бер син генә икеләнеп торган буласың», – дип, оялтырга тотынды. «Абый, җаным, чыгымлырак вакыт иде бит әле, ала алмам, ахры», – дим, ничек тә аның күңелен төшермәскә тырышып. «Әй кызым! Доганы кире борып чыгаруың бер дә гамәлгә сыя торган эш түгел анысы», – дип, рәнҗегән кыяфәттә, чыгу юлына борылды ул. Уңайсыз булып китте. Олы кеше күтәренеп кергән бит инде.
Әмма догадан өстен торасың, дип ялгыша ул. Юк, мин догадан өстен кеше түгел. Бабай миңа үзенең товарын тәкъдим итә, көчләп тага әле. Бәлки, ул товар миңа ошамый торгандыр, ошамаган нәрсәне сатып алыргамы? Доганың ни катнашы бар монда? Әгәр бабаем: «Әйдә, йортыңа иминлек сорап дога кылам», – дип керсә, һәм мин аны, дога кылуың кирәкми, дип, кире борып чыгарсам, бәлки, менә монысы догадан өстен булып саналадыр. Шәмаилләрне оста ясамаса да, психологик һөҗүм алымын оста өйрәнгән бу бабай. Дин һәм иман мәсьәләләре һәркемнең нечкә, әйтергә кирәк, яшерен хисе.
Ул чыгып киткәч, өйдә әллә ниткән бер күңелсезлек хасил булды. Кешенең хәтерен калдырдым дигән уй күңелемне бик озак бимазалады. Әгәр бабайны үпкәләткән булсам, Ходай кичерсен иде берүк.
Өйләләр узып, тәлинкә-кашыкларны юып йөргәндә кыңгырауга бастылар. Сорамый-нитми генә ишекне ача торган гадәтем бар минем. Югыйсә алай ярамаганын да беләм. Балаларга да өйрәткән булам әле, ә үзем шул алтын кагыйдәне гел бозам.
Бу юлы да берсүзсез ишекне ачып җибәрдем. Бәрәкалла! Ашка китеп баручы теге түбәтәйле бабай ич бу! Нигә безгә килгән ул? Баш миемне кыймылдаткан арада, бабаем аңлатып өлгерде: мәчеттән килеше икән.
Безгә мәчеттән килгәлиләр анысы, күрше-күлән дә еш керә. Аягына басып йөрү бәхетен татымаган, тумыштан гарип апам янына киләләр. Безнең халык язмыш тарафыннан кыерсытылган нәүмизне бүләк, күчтәнәч белән куандыруны изге бурычы саный бит ул. Бу бабай да апам янына килгәндер инде, дим. Ул исә тиз генә аяк киемнәрен салды да, мәчеттән мин, мәчеттән, дип сөйләнә-сөйләнә, җәлт кенә кухня якка узды. Олы кешенең, җитмәсә, дин әһеленең юлына аркылы төшә алмыйм бит инде. Бабай артыннан мин дә иярдем. «Менә, күршеләрегез сезне мөселманнар диде. Шуңа кердем әле», – дип, кулын догага кушырды ул. Бер урындыкка мин дә чүмәштем. Дога кылгач, бабакай букчасыннан бер-бер артлы шәмаилләр алып, өстәлгә тезә башлады. «Кызым, мин синең йортыңа дога алып килдем. Догадан өстен булма, әйдә, алып җибәр. Әнә күршеләрегез дә алды, син дә ал!» «Визитының» сәбәбе дә ачыкланды. Ә-ә, әйбер сатып йөрүче бабай икән бит бу! Бер шәмаилен кулыма алдым. Мондыйрак «дога язуы» (дәү әни аны шулай ди торган иде) авылдагы йортыбызда эленеп тора. Пыяланың арткы ягын зәңгәр төскә буяп, мәчет сурәте төшергәннәр. Урта бер җирендәрәк, саргая төшкән кәгазьгә ниндидер аять язылган. Матур, нәфис итеп башкарылган эш түгел үзе. Безнең дә шәмаилләребез бар. Сәнгать мәктәбен тәмамлаган дус кызымның эшләре алар – пыяланың арткы ягына нечкә каләм белән берәр аять язып, көмеш кәгазь, бәрхет тукыма белән эшләнгән, матур кысага куелган шәмаилләр.
Бабайдан товарының хакын сорашам. Бәясе бар икән: биш йөз дә, алты йөз. Ай-яй! Минем икеләнеп торуымны күргән бабай, чынлап торып һөҗүмгә күчте – психологик һөҗүмгә. «Кызым, мөселман башың белән, догадан өстен булма инде. Ал дим бит! Менә монысы балаларны саклый торган дога, монысына тынычлык догасы язылган. Бөтен күршеләрегез дә алды, бер син генә икеләнеп торган буласың», – дип, оялтырга тотынды. «Абый, җаным, чыгымлырак вакыт иде бит әле, ала алмам, ахры», – дим, ничек тә аның күңелен төшермәскә тырышып. «Әй кызым! Доганы кире борып чыгаруың бер дә гамәлгә сыя торган эш түгел анысы», – дип, рәнҗегән кыяфәттә, чыгу юлына борылды ул. Уңайсыз булып китте. Олы кеше күтәренеп кергән бит инде.
Әмма догадан өстен торасың, дип ялгыша ул. Юк, мин догадан өстен кеше түгел. Бабай миңа үзенең товарын тәкъдим итә, көчләп тага әле. Бәлки, ул товар миңа ошамый торгандыр, ошамаган нәрсәне сатып алыргамы? Доганың ни катнашы бар монда? Әгәр бабаем: «Әйдә, йортыңа иминлек сорап дога кылам», – дип керсә, һәм мин аны, дога кылуың кирәкми, дип, кире борып чыгарсам, бәлки, менә монысы догадан өстен булып саналадыр. Шәмаилләрне оста ясамаса да, психологик һөҗүм алымын оста өйрәнгән бу бабай. Дин һәм иман мәсьәләләре һәркемнең нечкә, әйтергә кирәк, яшерен хисе.
Ул чыгып киткәч, өйдә әллә ниткән бер күңелсезлек хасил булды. Кешенең хәтерен калдырдым дигән уй күңелемне бик озак бимазалады. Әгәр бабайны үпкәләткән булсам, Ходай кичерсен иде берүк.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
Ялган никах Танышуларының беренче көнендә үк, ЗАГСка барып, язылышырга гариза биреп кайткан кыз белән егет хакында Нурсөянең моңа хәтле ишеткәне булмады. Андый хәбәр колагына чалынса да, әллә юләр инде болар, дип бармагын чигә тирәсендә борудан башка берни дә кыла алмас иде кебек. Әгәр дә ки уйламаганда-көтмәгәндә ул юләр кыз үзе булып чыкмаса!..
-
Әти өйләнә Әни үлгәнгә инде биш ел. Әнине югалтуны бик авыр кичерде әти. Хәтта башта минем белән сөйләшми йөрде, үз эченә бикләнде. Аны безнең янга күчергә үгетләдем, әмма ул яшәгән фатирымны калдырмыйм дип каршы килде.
-
Балаларына сыймаган Галия әби Сәяхәт вакытында нинди генә кешеләр күрмисең дә, нинди генә тарихлар ишетмисең – үзе бер китап язарлык. Поездда язмыш тарафыннан гомернең бер аралыгына очраткан юлдашлар бер-берләренә җаннарын бушата, шатлык-кайгыларын сөйли. Бу юлы да шулай булды...
-
Хыялдагы ир-ат Үсмер чакта ук ничек тә булса бай тормышта яшәргә кирәк дип нәтиҗә ясадым. Телевизордан күрсәткән гламур тормыш кызыктыргандыр, мөгаен. Әмма кыяфәтем бай егетләр артымнан чабып йөри торганнардан түгел иде. Гомумән, күбәләк кебек бер егеттән икенче егеткә очып йөрергә дә яратмадым. Ныклы карарга килде: укыйм да, җитәкче булырга тырышам. Ул вакытта бай ир дә кирәк булмаячак.
Соңгы комментарийлар
-
26 май 2022 - 15:03Без имениДингэ беренче куп урлаган, карак, гонахсы зур булган кеше килэ. Улэр вакыты житкэч, исенэ тешэ, курка башлый, жавап бирэсе булса, нэрсэ дип, жавап бирермен, дип ,курка.Дингә кеше кайчан күбрәк килә?
-
25 май 2022 - 22:40Без имениСез гел балалар дип яшәгәнсез, инде үзегез өчен яшәргә вакыт. Аларның үз тормышы, вакыт узгач алар сезне аңлар дип ышанасы килә.Кызларым каршы булса да, кияүгә чыгаргамы?
-
26 май 2022 - 09:29Без имениБу ир сезне хор мэт итэ, Лилияне ярата кебек тоела, монда Лилиягэ акыллы булып, кеше тормышын бозмаска иде, Аллахы Хидэят бирсен бик авыр хэл«Сине дә яратам, аны да», – ди...
-
25 май 2022 - 12:23Без имениМэчет юк иде диеп, язучыга бэйлэнергэ кирэкми, документ тутырмаган ла, ул! Бер ялгыз апа-эби йортында жыелып намаз укыйлар иде, анда йоруче бабайлар да байтак иде. Олылардан ишетеп белэбез Талип бабай турында. Булдырасын, Фагилэ!«Фәрештәләр төшемдә дога өйрәтте»
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.