Иҗади аппетитны уятырлык күргәзмә

ТР сынлы сәнгать музее Санкт-Петербургнын Рус музее белән күптәннән хезмәттәшлек итә. «Табынга чакыру» күргәзмәсе дә шушы хезмәттәшлек җимеше. А.Корзухин, И.Репин, П.Кончаловский, А.Лентулов, К.Петров-Водкин, И.Машков, А.Куприн, Ю.Васнецов, С.Герасимов әсәрләрен күреп, рус кулинар традицияләре белән танышырга тәкъдим итәбез.
Тәгам җыю, ягъни ашау, табында утыру – үзенә күрә бер ритуал. Халыкның бөтен йола-гадәтләре шунда чагыла. Элек-электән дәүләтара мөнәсәбәтләр, килешүләр, карарлар бер өстәл артында, бер табында кабул ителгән. Әгәр син кеше белән бер табынга утырасың икән, димәк син аңа ышанасың, аны дус дип кабул итәсең. Болар барысы да халык иҗатында дәлил таба. Мәсәлән, русларның «аның белән ботка пешереп булмый», ягъни аның белән эш барып чыкмаячак, дигән әйтемнәре бар. Тарихы болайрак. Борынгы заманда руслар башка ырулар, илләр белән тынычлык турында килешү төзегәндә ботка пешереп мәҗлес ясый торган булганнар. Ризыкка әнә шундый мөһим роль бирелгән.
Әлбәттә, рәссамнарны табын, ризык темасы, беренче чиратта культурология ягыннан түгел, эстетикасы ягыннан кызыксындыра. Рус рәсем сәнгатендә дә мондый сюжетлар шактый киң таралган. Ике ел элек Санкт-Петербургның Рус музее гастрономия темасына караган бу әсәрләрне берләштереп тулы бер күргәзмә оештыра. Һәм менә быел экспонатларның бер өлеше Казанда ТР Сынлы сәнгать музеенда тәкъдим ителде.
Биредә рус кулинар традицияләре белән танышудан тыш, Россия тарихына да күзәтү ясыйсың. Ничек кенә булмасын, тарихи вакыйгалар халыкның нәрсә, ничек ашаганына тәэсир итә. Тәгам җыюның үз модасы барлыкка килә. Мәсәлән, төрле патшалар чорында хәтта өстәл бизәлеше дә төрлечә булган. Илнең материаль хәлен беләсең килсә дә, өстәлдәге ризыкка кара. Ачлык еллары турында К.Петров-Водкинның «Селедка» картинасы сүзсез дә сөйләп бирә. «Кеше ул – ашаган ризыгы» диләр бит. И.Репинның «Юбилейный обед», А.Вишняковның «Крестьянская пирушка» әсәрләре төрле катлам кешеләренең тормышы турында аерымачык мәгълүмат бирә.
Крестьян, сәүдәгәр, дворян, патша табыннары күпме генә аерылмасын, аларда барыбер охшашлык табып була дип саный Санкт-Петербург Рус музееның методика бүлеге мөдире Елена Станкевич. «Русларның кунакчыллыгы чит ил кешеләрен һәрчак шаккаттыра торган була. Әле борынгы Русь чорында ук илчеләр арусларның бай табыннарын, ашыкмыйча гына, иркенләп ашауларын гәҗәпләнеп сөйләгәннәр. Патша табынына килсәк – өстәлдә балык, ит ризыклары, тәм-томнардан тыш, һичшиксез борыч, чабыр, шафран кебек тәмләткечләр булган. Болар барысы да хуҗаларның байлыгы, ерак илләр белән сәүдә итә алу мөмкинлеге турында сөйли. Крестьян табыннарында да бәйрәм вакытында биш-алты ризыктан да ким булмый. Гомумән, башкалардан уздырып эшләү, шаккаттырырга тырышу – рус менталитета хас әйбер», ди ул.
Күргәзмәнең тагын бер залына «Рәхим итегез». Татарстан рәссамнарының эшләре тәкъдим ителгән әлеге экспозиция нәкъ шулай атала. Кызганыч, биредә без татар табынының тарихын күзәтә алмабыз, күпчелек әсәрләр бары 20 гасыр күренешләрен сурәтли. Натюрмортларда – ак-ап, пөхтә ашъяулыклар, кызылбашлы сөлгеләр, өстәл түрендә икмәк. Татарларда ризыкка карата хөрмәт – ана сөте белән керә торган әйбер, бу мөнәсәббәт рәсем сәнгатендә дә чагылыш таба. Фукс язган Казан татарларының җидешәр ризыклы бәйрәм табыны түгел, нәкъ менә авыл табыны игътибар үзәгендә, чөнки татар ризыгы, гадәттә, җир җимеше. Әлеге тема аша рәссамнар халыкның ризыкка мөнәсәбәтен генә сурәтләми, үзләре дә, билгеле бер рәвештә, җиргә, икмәккә рәхмәтләрен белдерә сыман.
ТР Сынлы сәнгать музеенда әлеге күргәзмә 17 гыйнварга кадәр дәвам итәчәк.
Тәгам җыю, ягъни ашау, табында утыру – үзенә күрә бер ритуал. Халыкның бөтен йола-гадәтләре шунда чагыла. Элек-электән дәүләтара мөнәсәбәтләр, килешүләр, карарлар бер өстәл артында, бер табында кабул ителгән. Әгәр син кеше белән бер табынга утырасың икән, димәк син аңа ышанасың, аны дус дип кабул итәсең. Болар барысы да халык иҗатында дәлил таба. Мәсәлән, русларның «аның белән ботка пешереп булмый», ягъни аның белән эш барып чыкмаячак, дигән әйтемнәре бар. Тарихы болайрак. Борынгы заманда руслар башка ырулар, илләр белән тынычлык турында килешү төзегәндә ботка пешереп мәҗлес ясый торган булганнар. Ризыкка әнә шундый мөһим роль бирелгән.
Әлбәттә, рәссамнарны табын, ризык темасы, беренче чиратта культурология ягыннан түгел, эстетикасы ягыннан кызыксындыра. Рус рәсем сәнгатендә дә мондый сюжетлар шактый киң таралган. Ике ел элек Санкт-Петербургның Рус музее гастрономия темасына караган бу әсәрләрне берләштереп тулы бер күргәзмә оештыра. Һәм менә быел экспонатларның бер өлеше Казанда ТР Сынлы сәнгать музеенда тәкъдим ителде.
Биредә рус кулинар традицияләре белән танышудан тыш, Россия тарихына да күзәтү ясыйсың. Ничек кенә булмасын, тарихи вакыйгалар халыкның нәрсә, ничек ашаганына тәэсир итә. Тәгам җыюның үз модасы барлыкка килә. Мәсәлән, төрле патшалар чорында хәтта өстәл бизәлеше дә төрлечә булган. Илнең материаль хәлен беләсең килсә дә, өстәлдәге ризыкка кара. Ачлык еллары турында К.Петров-Водкинның «Селедка» картинасы сүзсез дә сөйләп бирә. «Кеше ул – ашаган ризыгы» диләр бит. И.Репинның «Юбилейный обед», А.Вишняковның «Крестьянская пирушка» әсәрләре төрле катлам кешеләренең тормышы турында аерымачык мәгълүмат бирә.
Крестьян, сәүдәгәр, дворян, патша табыннары күпме генә аерылмасын, аларда барыбер охшашлык табып була дип саный Санкт-Петербург Рус музееның методика бүлеге мөдире Елена Станкевич. «Русларның кунакчыллыгы чит ил кешеләрен һәрчак шаккаттыра торган була. Әле борынгы Русь чорында ук илчеләр арусларның бай табыннарын, ашыкмыйча гына, иркенләп ашауларын гәҗәпләнеп сөйләгәннәр. Патша табынына килсәк – өстәлдә балык, ит ризыклары, тәм-томнардан тыш, һичшиксез борыч, чабыр, шафран кебек тәмләткечләр булган. Болар барысы да хуҗаларның байлыгы, ерак илләр белән сәүдә итә алу мөмкинлеге турында сөйли. Крестьян табыннарында да бәйрәм вакытында биш-алты ризыктан да ким булмый. Гомумән, башкалардан уздырып эшләү, шаккаттырырга тырышу – рус менталитета хас әйбер», ди ул.
Күргәзмәнең тагын бер залына «Рәхим итегез». Татарстан рәссамнарының эшләре тәкъдим ителгән әлеге экспозиция нәкъ шулай атала. Кызганыч, биредә без татар табынының тарихын күзәтә алмабыз, күпчелек әсәрләр бары 20 гасыр күренешләрен сурәтли. Натюрмортларда – ак-ап, пөхтә ашъяулыклар, кызылбашлы сөлгеләр, өстәл түрендә икмәк. Татарларда ризыкка карата хөрмәт – ана сөте белән керә торган әйбер, бу мөнәсәббәт рәсем сәнгатендә дә чагылыш таба. Фукс язган Казан татарларының җидешәр ризыклы бәйрәм табыны түгел, нәкъ менә авыл табыны игътибар үзәгендә, чөнки татар ризыгы, гадәттә, җир җимеше. Әлеге тема аша рәссамнар халыкның ризыкка мөнәсәбәтен генә сурәтләми, үзләре дә, билгеле бер рәвештә, җиргә, икмәккә рәхмәтләрен белдерә сыман.
ТР Сынлы сәнгать музеенда әлеге күргәзмә 17 гыйнварга кадәр дәвам итәчәк.
Татар хатын-кызлары өчен кызыклы язмаларны Сөембикә Telegram-каналында укыгыз
Хәзер укыйлар
-
«Рәнҗемә миңа, кызым...» Ул аның каберенә еллар үткәч кенә кайта алды. Юк, еракта – диңгез-океаннар артында яшәгәнгә түгел, күңеле тартмаганга...
-
Гомер бер генә килә 8 6 нчы палатага күчтәнәчләр салган пакетын күтәргән таныш булмаган хатын-кыз килеп кергәч, барысы да тын калды. Бибиниса апа ятагына утырган килеш пычак белән кискәләп алма ашый иде. Палатага килеп кергән затлы ханым Бибиниса апада да гаҗәпләнү катыш кызыксыну уятты: бер мәлдә алма кабыгы тамагына тыгылды бугай, очкылык тота башлады.
-
«Төшләремдә ак күлмәктән син...» – «Шевроле круз» машинасында йөри торган малаегыз бармы? – дип сорыйлар Иршат абыйдан. – Әйе. – Авария булган, килегез... Өс-башларына нәрсә туры килә, шуны киеп, кайнанасы Галиябану апага берни әйтмичә өйдән атылып чыгып китәләр...
-
Алсу тәрәзә Хикәя
-
Кыска буйлы зур бәхет Бар яктан да килгән Миләүшәгә башка егет табылмады микән дип, шаккаттым, дөресен генә әйткәндә. Авылда өрлек кадәрле менә дигән ничә егет бар, ә аның артыннан кайсыдыр бер авылдан шушы кечкенә генә егет йөреп маташа.
Соңгы комментарийлар
-
26 гыйнвар 2023 - 11:48Без имениРэхмэт сезгэ! Елый елый укыдым. Кире кайтмыйлар шул. Исэн чагында кадерен белеп бетереп булмады.Синсез рәхәт түгел, әни...
-
26 гыйнвар 2023 - 17:37Без имениТанышым икенче баласын 40 тирэсендэ тапты. Тоже 1 яичнигы гына. Шатланып, яратып устерэлэр. Эгэр таба алсагыз табыгыз, баласы кеше чын яратуны белми дип уйлыйм.Бала кирәкме миңа?
-
26 гыйнвар 2023 - 19:34Без имениБик тә фәһемле,күңелләрне нечкәртерлек шигырьләрегез өчен сезгә зур рәхмәт.Иҗат чишмәгез саекмасын,киресенчә,язгы ташкыннардай ургылсынҖанымның бураннары
-
25 гыйнвар 2023 - 10:45Без имениБалалар - ул яратып туймаслык Ходай бүләкләре, Аларның йомшак нәни куллары, матур елмаюлары, "әни, мин сине яратам" диюләре дә күңелгә әйтеп бетергесез рәхәтлек бирә бит, тормышка ямь өсти. Табыгыз бер бала, үзегезгә иптәш булыр, әти-әниегезнең ялгышларын кабатламыйча үстерегез, үзегезне шушы бәхеттән мәхрүм итмәгез.Бала кирәкме миңа?
-
Ханбикәләребез Кем ул ханбикә? Дөресен әйтик, бәгъзеләребез аны көнгә биш-алты күлмәк алыштыручы көяз хатын, ефәк тотканнан да кулы кабаручы назлы җан итеп күз алдына китерә. Әлбәттә инде, иркә, тәкәббер вә кыланчык..
-
Кадерле Мәрьям апа Шундый язмышлы кешеләр була, күзгә-башка әллә ни чалынмыйча, тыйнак, гади генә яшиләр дә тыныч кына китеп тә баралар.
-
Сугыш өзгән хыял Сәхнәдә В. Асафьевның «Бахчасарай фонтаны» балеты бара. Уланованың Мариясе шулкадәр табигый, чын, ышандырырлык итеп үлә – ирексездән күзләргә яшь тула.
-
Шәфкать иясе Шәфика Сәнгать күгендә кыска гына вакыт балкып янган Шәфика Котдусованы атылган йолдызга тиңлиләр.